Coumarin - właściwości i zastosowanie

Kumaryna – jej właściwości i zastosowanie

Kumaryny to grupa związków, które występują naturalnie w niektórych roślinach. Najpopularniejszym z nich jest cynamonowiec. Wykorzystywane są w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Przedstawiciel tych związków, kumaryna, kryje się także pod nazwą Coumarin, Tonka Bean Camphor i Benzopiron. Jest składnikiem kompozycji zapachowych. Można ją znaleźć w niewielkim stężeniu m.in. w mydłach, perfumach, olejkach i szamponach.

Spis treści:

• Właściwości kumaryny
• Zastosowanie kumaryny w kosmetykach
• W jakich kosmetykach można znaleźć kumarynę?
• Kontrowersje wokół kumaryny
• Z jakimi składnikami kosmetyków nie łączyć kumaryny?
• Czy kumaryna jest składnikiem pochodzenia naturalnego?
• Efekty uboczne stosowania kosmetyków z kumaryną

Właściwości kumaryny

Kumaryna po raz pierwszy została wyizolowana w XIX wieku z bobu tonka (Coumarouna odorata) i to jemu zawdzięcza swoją nazwę. Ta substancja, a także jej pochodne, potocznie określane kumarynami, są wtórnymi metabolitami wielu roślin. Mają za zadanie chronić je przed infekcjami. Występują w owocach (cytrusach, malinach i borówkach), warzywach (pomidorach, brokułach, papryce i cykorii), roślinach strączkowych, a także m.in. w mięcie pieprzowej, zielonej herbacie i lubczyku. Wysokie stężenie tego związku znajduje się w oleju pozyskiwanym z cynamonowca chińskiego.

Kumaryna ma postać stałą, występuje w formie kryształków. Dobrze rozpuszcza się w oleju i etanolu, ale nie w wodzie. Ma charakterystyczny zapach, który zmienia się wraz ze stężeniem substancji. Jej słodka woń kojarzona jest z wanilią. Mocno rozcieńczona kumaryna przypomina natomiast aromat świeżo skoszonej trawy. W kosmetyce jest wykorzystywana głównie jako składnik kompozycji zapachowych, ale jej pochodne – ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne – mają też zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym.

Zastosowanie kumaryny w kosmetykach

Najbardziej rozpowszechnionym zastosowaniem tego wonnego związku jest zestawianie go z innymi substancjami zapachowymi w kosmetykach. Kumaryna dodaje aromat siana, a także niweluje nieprzyjemne wonie w produktach. Może ona tworzyć również nowe kompozycje aromatyczne z innymi substancjami zapachowymi. Stanowi element kompozycji perfum. Można ją spotkać tam, gdzie w składzie został wykorzystany ekstrakt z cynamonowca.

Jedna z substancji należącej do tej grupy związków – umbeliferon – który występuje w roślinach z rodziny rutowatych (np. w gorzkiej pomarańczy), pochłania promieniowanie UV. Jego pochodne są zatem cennym składnikiem preparatów przeciwsłonecznych. Eskulina natomiast, także należąca do kumaryn, którą można znaleźć głównie w kasztanowcu, poprawia szczelność drobnych naczyń krwionośnych. Wzmacnia je, nadaje im elastyczność i zapobiega ich łamliwości. Dzięki temu jest przydatna w produkcji kosmetyków do skóry naczynkowej.

Niektóre pochodne kumaryny mają też właściwości przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i antyoksydacyjne. Zmniejszają obrzęki i zaczerwienienia i wspierają repigmentację skóry. Mogą być m.in. składnikiem preparatów łagodzących zmiany powstałe na skutek AZS czy łuszczycy. Twórcy kosmetyków mają obowiązek umieścić kumarynę na etykiecie swojego produktu, jeśli jej stężenie wynosi 0,001% w preparatach bez spłukiwania i 0,01% w tych, które zmywa się ze skóry lub włosów.

W jakich kosmetykach można znaleźć kumarynę?

Kumaryna jest przede wszystkim składnikiem nadającym zapach i niwelującym niepożądaną woń w kosmetykach, ale niektóre związki z tej samej grupy mają też właściwości przeciwzapalne, zmiękczające i promieniochronne. Kumaryny można znaleźć w:

• perfumach, mgiełkach i wodach toaletowych,
• produktach do golenia i po goleniu,
• mydłach,
• olejkach do twarzy i mleczkach do ciała,
• szamponach i odżywkach do włosów,
• preparatach do opalania,
• płynach do kąpieli i żelach pod prysznic,
• kremach do dłoni i stóp,
• kremach pielęgnacyjnych do twarzy, m.in. dla skóry tłustej lub naczynkowej.

Zapach kosmetyku jest ważnym czynnikiem decydującym o zakupie danego produktu. Mimo że substancje aromatyzujące, w tym kumaryna, często uczulają, są chętnie dodawanym i pożądanym składnikiem preparatów do pielęgnacji skóry i włosów.

Kontrowersje wokół kumaryny

W Stanach Zjednoczonych używanie kumaryny jako składnika spożywczego jest zabronione i między innymi dlatego związek ten został owiany złą sławą. Jego zbyt duże ilości w organizmie człowieka działają toksycznie na wątrobę, dlatego poddano w wątpliwość także nadużywanie preparatów, które wykorzystują jego właściwości zapachowe. W Polsce oraz Europie zawartość kumaryny, zarówno w produktach spożywczych, jak i kosmetycznych, jest ściśle regulowana i szanse na jej toksyczny wpływ na organizm człowieka są znikome, zwłaszcza że dawka przyjętej substancji musiałaby być bardzo duża. Zatrucia kumaryną notuje się niezwykle rzadko. Została uznana za bezpieczną do stosowania w kosmetykach.

Z jakimi składnikami kosmetyków nie łączyć kumaryny?

Nie ma informacji na temat szkodliwości połączenia kumaryny i jej pochodnych z innymi składnikami kosmetycznymi.

Czy kumaryna jest składnikiem pochodzenia naturalnego?

Kumaryna i jej pochodne pochodzą ze świata roślin, ale mogą być też syntetyzowane w celu produkcji na większą skalę. Kosmetyki, które zawierają te związki, są odpowiednie dla wegan. Nie wykazano, żeby pozyskiwanie lub użytkowanie kumaryny wpływało negatywnie na środowisko naturalne.

Efekty uboczne stosowania kosmetyków z kumaryną

Substancje zapachowe często stanowią czynnik uczulający. Kumaryna nie jest wyjątkiem. Komisja Europejska umieściła ją na liście 26 składników perfum, które powinny być wskazane na etykiecie produktu jako potencjalny alergen. Do tego grona zalicza się także m.in. linalol, salicylan benzylu czy geraniol. Reakcja uczuleniowa może objawić się zaczerwienieniem i świądem skóry. Nie udowodniono szkodliwego działania kosmetyków z kumaryną na kobiety w ciąży. Mimo to przyszła matka powinna uważać na ten składnik, jako że jej skóra może być w tym czasie szczególnie wrażliwa.