Sodium Citrate - właściwości i zastosowanie

Cytrynian sodu – zastosowanie i właściwości

Cytrynian sodu (INCI: Sodium Citrate) to związek organiczny, sól sodowa kwasu cytrynowego. Pełni w kosmetykach funkcję regulatora kwasowości, konserwantu, chelatora i substancji maskującej. Jest składnikiem detergentów, różnorodnych produktów do pielęgnacji skóry i włosów, a także kompozycji zapachowych.

Spis treści:

• Cytrynian sodu – właściwości
• Zastosowanie cytrynianu sodu w kosmetykach
• W jakich kosmetykach można znaleźć cytrynian sodu?
• Z czym nie łączyć cytrynianu sodu?
• Czy cytrynian sodu to składnik wegański?
• Czy cytrynian sodu jest składnikiem pochodzenia naturalnego?
• Efekty uboczne
• Wpływ cytrynianu sodu na środowisko naturalne

Cytrynian sodu – właściwości

Cytrynian monosodowy, cytrynian disodowy i cytrynian trisodowy to trzy rodzaje soli sodowych kwasu cytrynowego. Wszystkie trzy znane są w systemie numerycznym wykorzystywanym w przemyśle spożywczym jako E 331. Jednak kiedy mowa o tym składniku, chodzi głównie o trzeci typ, czyli cytrynian trisodowy.

Jest to związek organiczny przyjmujący postać białego krystalicznego proszku o odczynie zasadowym (pH w granicach 7,5–9). Bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie i jest higroskopijny, czyli ma zdolność do wiązania się z jej cząsteczkami. Można to zaobserwować, gdy środowisko, w którym przechowuje się cytrynian sodu, jest wilgotne – jego kryształki tracą wtedy swoje ostre kształty. Nie rozpuszcza się w alkoholu i ma wysoką temperaturę topnienia – około 300°C.

Zastosowanie cytrynianu sodu w kosmetykach

Cytrynian sodu pełni we wszelkiego rodzaju kosmetykach do higieny i pielęgnacji skóry czy włosów funkcje:

• sekwestrantu (substancji chelatującej),
• substancji maskującej,
• przeciwutleniacza,
• regulatora kwasowości,
• konserwantu.

Cytrynian sodu tworzy trwałe kompleksy (chelaty) z kationami metali wielowartościowych (takimi jak miedź, żelazo czy nikiel), dzięki czemu zapobiega pogorszeniu stabilności i właściwości sensorycznych produktu. Zwiększa w ten sposób skuteczność działania konserwującego. Przeciwdziała oksydacji kosmetyku i maskuje niepożądane zapachy. Najważniejsze jednak zastosowanie tego składnika opiera się na jego właściwościach regulujących pH w produkcie i ograniczających rozwój drobnoustrojów.

Cytrynian sodu jako regulator pH (substancja buforująca)

Pomaga zachować odpowiednią kwasowość produktu. Buforuje roztwory w zakresie pH od 3 do 6,2. Właściwe pH skóry jest lekko kwaśne – między 4,75 a 5,5 – i tworzy barierę ochronną, która jest utrzymywana przez gruczoły łojowe i potowe oraz odpowiednią mikroflorę skóry. Zapewnia warstwę aminokwasów i kwasów mlekowych oraz olejków, które chronią przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi, takimi jak alergeny, zanieczyszczenia i bakterie, ale nie tylko.

Równowagę pH może zaburzyć wszystko, co ma kontakt ze skórą – woda, słońce czy kosmetyki. Dlatego tak ważne jest, żeby produkty do pielęgnacji nie przyczyniały się do rozpadu naturalnej bariery ochronnej skóry. Jeśli są zbyt kwaśne, mogą wywołać podrażnienie, a zbyt alkaliczne nie hamują rozwoju bakterii i mogą prowadzić do powstania trądziku. Zaburzenie działania płaszcza kwasowego może też utrudniać wchłanianie produktów do pielęgnacji skóry.

Cytrynian sodu jako konserwant

Stosowanie konserwantów jest niezbędne, żeby zapobiec degradacji spowodowanej przez mikroorganizmy i chronić produkt przed przypadkowym zanieczyszczeniem podczas użytkowania. Przedłuża przydatność kosmetyku i zapobiega podrażnieniom skóry i infekcjom, które mogą powstać na skutek nakładania produktu palcem czy wielokrotnie używanym pędzlem, zwłaszcza na okolice oczu. Cytrynian sodu działa bakteriostatycznie i grzybobójczo.

W jakich kosmetykach można znaleźć cytrynian sodu?

Sól sodowa kwasu cytrynowego występuje w środkach myjących i kosmetykach przeznaczonych do każdego typu cery. Jest elementem kompozycji zapachowych ze względu na swoje właściwości maskujące. To bezpieczny składnik produktów do pielęgnacji niemowląt (kremów, chusteczek nawilżanych, mydełek czy balsamów ochronnych z filtrem UV). Poza tym cytrynian sodu można znaleźć w:

• kosmetykach do makijażu, np. szminkach i pudrach,
• płynach do kąpieli,
• mydłach i detergentach,
• farbach do włosów,
• mgiełkach nawilżających,
• żelach do mycia twarzy,
• płynach micelarnych,
• szamponach,
• odżywkach do włosów,
• serach witaminowych,
• produktach do demakijażu,
• nawilżających balsamach do ciała,
• tonerach do twarzy,
• kremach rozjaśniających i przeciwzmarszczkowych,
• maseczkach w płacie,
• peelingach,
• balsamach do opalania,
• kremach pod oczy.

Według badań CIR (Cosmetics Ingredients Review) bezpieczne stężenie cytrynianu sodu to:

• w produktach niespłukiwalnych: 0.000005-10%,
• w produktach spłukiwalnych: 0.0001-10%,
• w produktach do rozcieńczenia: 0,9%.

Z czym nie łączyć cytrynianu sodu?

Nie ma danych na temat szkodliwych połączeń cytrynianu sodu z innymi składnikami kosmetyków. Podczas tworzenia własnych kremów trzeba zwrócić uwagę na pH powstałego produktu.

Czy cytrynian sodu to składnik wegański?

Kwas cytrynowy, z którego powstaje cytrynian sodu, to składnik tkanek i płynów ustrojowych zwierząt. Jest prawidłowym produktem metabolizmu organizmów tlenowych. Mimo to weganie nie muszą unikać soli sodowej kwasu cytrynowego w kosmetykach, jako że jest to związek organiczny otrzymywany zwykle z organizmów roślinnych lub w wyniku fermentacji.

Czy cytrynian sodu jest składnikiem pochodzenia naturalnego?

Kwas cytrynowy występuje naturalnie w organizmach zwierzęcych i roślinnych, zwłaszcza w owocach cytrusowych. Po raz pierwszy został wyizolowany przez chemika Carla Wilhelma Scheele poprzez krystalizację z soku z cytryny, który zawiera około 5–8% tego związku.

Chociaż kwas cytrynowy można wydobyć właśnie z owoców cytrusowych, prawie cała światowa produkcja tego składnika opiera się na fermentacji mikrobiologicznej surowców cukrowych (np. melasy). Następnie cytrynian sodu otrzymywany jest w reakcji kwasu cytrynowego z wodorotlenkiem, węglanem lub wodorowęglanem sodu.

Efekty uboczne

Cytrynian sodu jest bezpiecznym składnikiem kosmetyków, w których pełni m.in. funkcję regulatora pH i konserwantu. Ma bardzo niski potencjał alergizujący i może być stosowany przez osoby z różnymi typami cery.

Wpływ cytrynianu sodu na środowisko naturalne

Cytrynian sodu łatwo ulega biodegradacji. Nie wykazano, żeby odkładał się w środowisku. Ponieważ bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie, jest mało prawdopodobne, aby gromadził się w glebie lub osadzie dennym. Nie jest toksyczny dla organizmów wodnych.