Masz krostki na brodzie? To mogą być pryszcze hormonalne. Sprawdź, jak je leczyć

Pryszcze hormonalne stanowią jedno z najczęściej występujących schorzeń skóry, które wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi w organizmie. Mogą pojawiać się na różnych etapach życia, ale najczęściej dotyczą kobiet w wieku reprodukcyjnym. Zmiany skórne często lokalizują się w dolnej części twarzy, zwłaszcza na brodzie i linii żuchwy.

Spis treści:

1. Czym są pryszcze hormonalne?
2. Przyczyny powstawania pryszczy hormonalnych
3. Objawy i lokalizacja trądziku hormonalnego
4. Diagnostyka trądziku hormonalnego
5. Jak leczyć pryszcze hormonalne?
6. Naturalne metody wspierające leczenie pryszczy hormonalnych
7. Pielęgnacja i kosmetyki przy pryszczach hormonalnych
8. Dieta przy pryszczach hormonalnych

Czym są pryszcze hormonalne?

Pryszcze hormonalne to forma trądziku, której główną przyczyną są zaburzenia hormonalne. Mogą pojawiać się w różnych etapach życia, takich jak dojrzewanie, ciąża, menopauza czy okres okołomiesiączkowy. Charakterystycznym objawem są czerwone grudki, często bolesne, które najczęściej występują w dolnej części twarzy – na brodzie, linii żuchwy i szyi.

Przyczyny powstawania pryszczy hormonalnych

Pryszcze hormonalne powstają na skutek zmian w gospodarce hormonalnej, które wpływają na pracę gruczołów łojowych i kondycję skóry. Do głównych przyczyn zaliczamy:

• Zwiększenie poziomu androgenów – hormony te pobudzają gruczoły łojowe do produkcji nadmiernej ilości sebum.
• Zespół policystycznych jajników (PCOS) – to jedno z najczęstszych schorzeń hormonalnych u kobiet, którego objawem jest trądzik.
• Nierównowaga estrogenów i progesteronu – charakterystyczna dla cyklu menstruacyjnego.
• Stres – prowadzi do wzrostu poziomu kortyzolu, który może nasilać stany zapalne skóry.
• Niewłaściwa dieta – spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym zwiększa wydzielanie insuliny, która stymuluje androgeny.

Na trądzik hormonalny najbardziej narażone są:

• Kobiety w wieku rozrodczym – szczególnie między 20. a 40. rokiem życia.
• Nastolatki – u których trądzik hormonalny jest związany z dojrzewaniem.
• Osoby z historią rodzinną trądziku – genetyka odgrywa dużą rolę w predyspozycjach do trądziku.

Objawy i lokalizacja trądziku hormonalnego

Pryszcze hormonalne różnią się od zwykłego trądziku młodzieńczego. Często są to bolesne grudki i cysty, które mogą długo się goić. W odróżnieniu od innych form trądziku, rzadko obejmują całą twarz – zmiany są zlokalizowane w dolnych partiach twarzy, a więc głównie są to pryszcze na brodzie i wzdłuż linii żuchwy. Charakterystyczne cechy pryszczy hormonalnych:

• Zmiany są bolesne, głębokie i mogą przybierać postać cyst.
• Rzadziej pojawiają się w formie powierzchownych krostek czy zaskórników.
• Przebieg schorzenia jest przewlekły, z okresami zaostrzeń i remisji.

Diagnostyka trądziku hormonalnego

Prawidłowa diagnoza wymaga współpracy z dermatologiem i endokrynologiem. W przypadku podejrzenia trądziku hormonalnego zaleca się badania krwi, które obejmują:

• Poziom hormonów: testosteron, DHEA-S, SHBG, estradiol, prolaktyna, progesteron.
• Badania tarczycy: TSH, FT3, FT4, aby wykluczyć niedoczynność lub nadczynność tarczycy.
• Testy na insulinooporność: glukoza na czczo i krzywa insulinowa.

Ważne jest ustalenie przyczyny problemu. Dermatolog może zalecić leczenie miejscowe, natomiast endokrynolog pomoże w regulacji gospodarki hormonalnej.

Jak leczyć pryszcze hormonalne?

Leczenie pryszczy hormonalnych wymaga zintegrowanego podejścia, które obejmuje regulację poziomu hormonów, właściwą pielęgnację skóry, odpowiednią dietę oraz, w razie potrzeby, interwencję farmakologiczną.

Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapia jest skuteczną metodą, szczególnie w cięższych przypadkach pryszczy hormonalnych.

Doustne środki antykoncepcyjne (OC)

• Stosowanie OC, które zawierają estrogen i progestagen, pomaga regulować poziom androgenów odpowiedzialnych za nadprodukcję łoju.
• Zalecane szczególnie dla kobiet z PCOS lub nieregularnymi cyklami menstruacyjnymi.

Spironolakton

• Lek o działaniu antyandrogennym, który ogranicza produkcję łoju przez gruczoły łojowe.
• Skuteczny w leczeniu trądziku u kobiet, ale wymaga regularnego monitorowania poziomu elektrolitów.

Izotretynoina (retinoid doustny)

• Lek stosowany w leczeniu ciężkiego trądziku hormonalnego, który nie reaguje na inne terapie.
• Redukuje rozmiar gruczołów łojowych i ogranicza ich aktywność.
• Może powodować skutki uboczne, takie jak suchość skóry, dlatego konieczna jest konsultacja z dermatologiem i regularne badania kontrolne.

Antybiotyki doustne

• Działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.
• Leki takie jak doksycyklina lub minocyklina są skuteczne, ale ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do antybiotykooporności.

Leki miejscowe

• Retinoidy miejscowe (np. tretinoina) – wspomagają złuszczanie martwych komórek skóry i odblokowują pory.
• Nadtlenek benzoilu – działa antybakteryjnie i zmniejsza stany zapalne.
• Kwas azelainowy – delikatny, ale skuteczny w łagodzeniu zmian trądzikowych i rozjaśnianiu przebarwień.

Zabiegi dermatologiczne

Profesjonalne zabiegi oferowane w klinikach dermatologicznych mogą znacząco poprawić wygląd skóry i wspomóc leczenie farmakologiczne:

• Peelingi chemiczne – 0parte na kwasach (np. glikolowym, migdałowym, salicylowym), pomagają złuszczyć naskórek, zmniejszyć przebarwienia i oczyścić pory.
• Terapia światłem LED – działa przeciwzapalnie i antybakteryjnie. Czerwone światło wspomaga regenerację skóry, a niebieskie redukuje bakterie powodujące trądzik.
• Laseroterapia – lasery frakcyjne pomagają zmniejszyć blizny potrądzikowe i przebarwienia. Lasery IPL redukują zaczerwienienia i stany zapalne.

Naturalne metody wspierające leczenie pryszczy hormonalnych

Wiele osób wybiera naturalne sposoby jako uzupełnienie terapii dermatologicznej. Należy jednak pamiętać, że ich stosowanie należy skonsultować ze specjalistą prowadzącym leczenie. Domowe sposoby na trądzik to między innymi:

• Olejek z drzewa herbacianego – działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie. Może być stosowany miejscowo na zmiany skórne.
• Maseczka z miodem i kurkumą – miód działa antybakteryjnie, a kurkuma zmniejsza stany zapalne.
• Maseczka z glinką zieloną – absorbuje nadmiar sebum i oczyszcza pory.

Pielęgnacja i kosmetyki przy pryszczach hormonalnych

Pryszcze hormonalne wymagają odpowiedniego podejścia do pielęgnacji skóry. Kluczowe jest stosowanie kosmetyków, które nie pogorszą stanu skóry, a jednocześnie pomogą złagodzić stany zapalne, zminimalizować wydzielanie sebum i przyspieszyć regenerację. Poniżej przedstawiam szczegółowe wskazówki dotyczące pielęgnacji oraz najlepsze składniki aktywne w kosmetykach dedykowanych skórze z pryszczami hormonalnymi.

Oczyszczanie skóry

Regularne, delikatne oczyszczanie skóry to podstawa w pielęgnacji.

• Rano – stosuj łagodne żele lub pianki oczyszczające bez alkoholu i siarczanów (SLS), które mogą podrażniać skórę.
• Wieczorem – wykonaj dwuetapowe oczyszczanie: najpierw demakijaż olejkiem hydrofilowym (bez olejów komedogennych), a następnie żelem myjącym.

Polecane składniki w produktach do oczyszczania:

• Kwas salicylowy – przenika do porów, usuwając nadmiar sebum i zapobiegając ich zapychaniu.
• Niacynamid – działa łagodząco i reguluje produkcję sebum.
• Węgiel aktywny – skutecznie absorbuje zanieczyszczenia.

Tonizacja skóry

Tonik przywraca naturalne pH skóry, zmniejszając ryzyko namnażania się bakterii. Dobry tonik do cery trądzikowej działa też przeciwzapalnie i normalizująco. Wybieraj produkty zawierające delikatne składniki, np. hydrolaty (różany, lawendowy), lub toniki z kwasem azelainowym.

Nawilżanie skóry

Nawet skóra tłusta i skłonna do trądziku wymaga nawilżania. Odpowiedni krem nawilżający wzmacnia barierę hydrolipidową i zapobiega odwodnieniu. Dobrym wyborem będą lekkie emulsje-kremy o wodnistej konsystencji, które nie zatykają porów.

Eksfoliacja (złuszczanie skóry)

Regularne złuszczanie pomaga usunąć martwy naskórek, odblokować pory i zapobiegać powstawaniu nowych zmian. W przypadku pryszczy hormonalnych nie należy jednak stosować peelingów mechanicznych, które mogą podrażniać zmienioną skórę i nasilać stany zapalne. Polecane są natomiast:

• Peelingi enzymatyczne – delikatne i bezpieczne dla skóry wrażliwej, pomagają usunąć martwe komórki naskórka bez tarcia.
• Kwas salicylowy lub kwas glikolowy – stosowane 2–3 razy w tygodniu, redukują przebarwienia i zmniejszają stany zapalne.

Kluczowe składniki aktywne w kosmetykach

W przypadku cery trądzikowej należy zwrócić szczególną uwagę na skład stosowanych kosmetyków. Pozytywnie na jej kondycję wpłyną składniki przeciwzapalne i seboregulujące, składniki nawilżające oraz takie, które działają złuszczająco i rozjaśniająco.

• Kwas azelainowy – działa antybakteryjnie i zmniejsza zaczerwienienia.
• Cynk PCA – reguluje wydzielanie sebum i wspomaga gojenie ran.
• Olejek z drzewa herbacianego – działa antyseptycznie i przeciwzapalnie.
• Niacynamid – zmniejsza widoczność porów, łagodzi stany zapalne i kontroluje produkcję sebum.
• Kwas hialuronowy – intensywnie nawilża i zapobiega przesuszaniu skóry.
• Centella asiatica (wąkrota azjatycka) – przyspiesza regenerację skóry i zmniejsza zaczerwienienia.
• Alantoina – łagodzi podrażnienia i wspomaga proces gojenia.
• Kwas salicylowy – usuwa martwy naskórek i działa w głębszych warstwach skóry.
• Retinol – wspiera regenerację skóry, redukuje przebarwienia potrądzikowe i zmniejsza widoczność porów.
• Witamina C – rozjaśnia przebarwienia i działa antyoksydacyjnie.

Kosmetyki, których należy unikać

Niektóre kosmetyki mogą pogorszyć stan skóry. Oto składniki, których należy unikać:

• Alkohol denaturowany – wysusza skórę i zwiększa wydzielanie sebum.
• Oleje komedogenne – np. olej kokosowy, który może zatykać pory.
• Mocne zapachy – mogą powodować alergie i podrażnienia.

Dodatkowe porady pielęgnacyjne

Często nieświadomie popełniane codzienne błędy i nawyki mogą nasilać trądzik. Dlatego w przypadku zmian na skórze szczególnego znaczenia nabiera:

• Częsta wymiana pościeli – bakterie mogą nasilać stany zapalne skóry.
• Unikanie dotykania twarzy – ogranicza przenoszenie bakterii i brudu.
• Odpowiedni demakijaż – usuwanie makijażu przed snem zapobiega zapychaniu porów.
• Ochrona UV przez cały rok – promieniowanie UV nasila stany zapalne i prowadzi do przebarwień

Dieta przy pryszczach hormonalnych

Dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów pryszczy hormonalnych. Odpowiednio zbilansowane posiłki mogą regulować poziom hormonów, zmniejszyć stany zapalne i poprawić kondycję skóry. Z kolei niewłaściwe nawyki żywieniowe, takie jak spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym (IG) lub bogatych w tłuszcze trans, mogą nasilać trądzik hormonalny.

Produkty wspierające zdrową skórę:

• Warzywa i owoce – bogate w witaminy i antyoksydanty, wspierają regenerację skóry i redukują stany zapalne. Zielone warzywa liściaste: np. szpinak, jarmuż, brokuły – źródła witamin C i K oraz błonnika. Owoce jagodowe: borówki, maliny, truskawki – zawierają polifenole o działaniu przeciwzapalnym.
• Tłuszcze omega-3 – kwas eikozapentaenowy (EPA) w tłuszczach omega-3 ma działanie przeciwzapalne. Źródła: tłuste ryby (łosoś, makrela, sardynki), siemię lniane, nasiona chia, orzechy włoskie.
• Produkty bogate w cynk i selen – pierwiastki te wspierają regenerację skóry, regulują produkcję sebum i działają przeciwbakteryjnie. Źródła cynku: pestki dyni, nasiona słonecznika, ciecierzyca, owoce morza. Źródła selenu: orzechy brazylijskie, tuńczyk, jajka.
• Probiotyki i prebiotyki – zdrowa flora jelitowa może korzystnie wpływać na poziom hormonów i stan skóry. Źródła probiotyków: jogurty naturalne, kefir, kiszonki (np. kapusta kiszona, ogórki). Źródła prebiotyków: cebula, czosnek, por, szparagi, banany.
• Błonnik – wspomaga regulację poziomu cukru we krwi i usuwa toksyny z organizmu. Źródła: pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa korzeniowe, orzechy, nasiona.

Produkty, których należy unikać:

• Produkty o wysokim indeksie glikemicznym (IG) – spożywanie żywności o wysokim IG prowadzi do nagłych skoków insuliny, co stymuluje produkcję androgenów i zwiększa wydzielanie sebum. Unikaj: białego chleba, ryżu, makaronu, słodyczy, soków owocowych i gazowanych napojów.
• Nabiał – nabiał, zwłaszcza mleko, może nasilać trądzik hormonalny, ponieważ zawiera hormony wzrostu oraz stymuluje produkcję insuliny. Unikaj: mleka krowiego, serów, lodów (wybierz alternatywy roślinne, np. mleko migdałowe).
• Tłuszcze trans i tłuszcze nasycone – zwiększają stany zapalne w organizmie. Unikaj: fast foodów, margaryny, chipsów, gotowych ciast i ciasteczek.
• Kofeina i alkohol – nadmiar kofeiny zwiększa poziom kortyzolu, co może nasilać zmiany skórne. Alkohol odwadnia organizm, osłabia barierę hydrolipidową skóry i nasila stany zapalne.

Pryszcze hormonalne są wynikiem zaburzeń równowagi hormonalnej, które mogą wpływać na nadprodukcję sebum i stany zapalne skóry, szczególnie u kobiet w wieku rozrodczym. Skuteczne leczenie wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego farmakoterapię, odpowiednią pielęgnację, zdrową dietę i wsparcie dermatologa oraz endokrynologa.

Źródła informacji o diecie:

• Fabbrocini, G., Annunziata, M. C., D’Arco, V., De Vita, V., Lodi, G., Mauriello, M. C., & Pastore, F. (2010). Dietary factors in the prevention and treatment of acne: Overview of the current evidence. Journal of the American Academy of Dermatology.
• Smith, R. N., Mann, N. J., Braue, A., Makelainen, H., & Varigos, G. A. (2007). The effect of a low glycemic load diet on acne vulgaris and the fatty acid composition of skin surface triglycerides. Journal of Dermatological Science.
• Burris, J., Rietkerk, W., & Woolf, K. (2013). Acne: The Role of Medical Nutrition Therapy. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics.
• Michałowska, J. (2020). Wpływ diety na rozwój i leczenie trądziku. Kosmetologia Estetyczna, 9(2).