Co robić, żeby szybciej czytać.

[usmiechprzezlzy]

Witam!
Czy macie jakieś sprawdzone metody, które umożliwiły Wam szybsze czytanie?

[_Matilde_]

Są podręczniki, kursy. Sprawdzonych metod nie mam, oprócz jednej, banalnej, wspomagającej nie tyle samo czytanie co przyswajanie czytanego tekstu - trzeba być wypoczętym. Po dniu ciężkiej roboty umysłowej mało co wchodzi

[chwast]

A jak się ogólnie uczyłaś 1 raz czytać? ja np się tak nauczyłam, że teraz po prostu widzę słowa, nie spędzam czasu na wpatrywanie się no "czytanie". A robiłam tak, że w głowie po kolei czytałam każdą literkę osobno i na głos cały wyraz. I w wieku 5 lat czytałam najszybciej w grupie albo i przedszkolu.
Choć z kolei nie wiem czy ta metoda to jakaś metoda czy tak sie po prostu robi z każdym

[ekspedientka]

Napisane przez usmiechprzezlzy

Witam!
Czy macie jakieś sprawdzone metody, które umożliwiły Wam szybsze czytanie?

Myślę, że jednym ze sposobów jest nie siedzieć tyle w Internecie
Wtedy będzie więcej czasu dla książek.

A jeśli chodzi o metodę, no to właśnie są. Najlepiej chyba skorzystać z profesjonalnego kursu "szybkiego czytania". Od jakiegoś czasu są bardzo modne. Chyba obecnie nadal. Ja też już przymierzałam się do odbycia takiego kursu. Zastanawiam się jak długo trwa taki kurs, czy jest bardzo intensywny i czy trzeba na niego wygospodarować dużo czasu? Są takie kursy live, a także internetowe. Który lepszy?

[dominikahh]

a ja się zastanawiam, po co szybciej czytać ?

[usmiechprzezlzy]

Napisane przez dominikahh

a ja się zastanawiam, po co szybciej czytać ?

Żeby przed śmiercią przeczytać jak najwięcej ciekawych książek.

Dziękuję za odpowiedzi! Moje tempo czytania jest przeciętne, ale chciałabym je zwiększyć. Będę musiała więcej poczytać o tych kursach.

[ekspedientka]

Kurs taki na pewno coś kosztuje.
Internetowy, na ekademii.pl kosztuje 177 zł za 14 godzinnych lekcji kursu, z dodatkowymi jeszcze bonusami, jak metody przyśpieszające naukę języków obcych itp http://www.ekademia.pl/kurs/SzybkieCzytanie#t13300

A stacjonarny w Krakowie znalazłam 850 zł
> http://www.szybkieczytanie.info.pl/k...ktywnej-nauki/
Ja chciałabym znać metody szybkiego czytania i umieć je zastosować.
Może znajdzie się ktoś na forum, kto odbył podobny kurs i rzeczywiście ma rezultaty, i nauczył się szybciej czytać. Czy taka umiejętność jest trwała? Czy można wyjść z wprawy? Słyszałam, że nie wystarczy przerobić lekcje kursu. Trzeba dużo ćwiczyć.

[chwast]

Napisane przez dominikahh

a ja się zastanawiam, po co szybciej czytać ?

można przeczytać więcej książek np w ciągu miesiąca to chyba wystarczający powód?

[MarjoryAnn]

Napisane przez ekspedientka

Ja chciałabym znać metody szybkiego czytania i umieć je zastosować.
Może znajdzie się ktoś na forum, kto odbył podobny kurs i rzeczywiście ma rezultaty, i nauczył się szybciej czytać. Czy taka umiejętność jest trwała? Czy można wyjść z wprawy? Słyszałam, że nie wystarczy przerobić lekcje kursu. Trzeba dużo ćwiczyć.

Nie przeszłam co prawda żadnego kursu, ale znam bardzo dobrze kilka osób, które uczyły się szybkiego czytania i widzę, że to rzeczywiście działa.
Podobno dorosły człowiek czyta średnio 200-300 słów na minutę. Po takim kursie można dojść spokojnie powyżej 1000. I pomimo szybszego czytania sens czytanych słów wyłapuje się taki sam i tak samo szybko. Sama przymierzam się do jakiegoś kursu, ale na razie nic konkretnie nie polecę. Online mogą wystarczyć, bo najważniejszą rzeczą jest tu przede wszystkim samodzielne ćwiczenie i regularność.
Jeśli czyta się regularnie to powinna być to umiejętność stała. Choć prędkość może się zmieniać. Nie powinna jednak obniżyć się bardzo mocno i spaść do poziomu sprzed kursu.

Zawsze bardzo sceptycznie podchodziłam do szybkiego czytania, ale sama przekonuję się do tego coraz bardziej. Chodzi po prostu o wyplenienie niewłaściwych nawyków czytania nabytych np. we wczesnych latach szkolnych. Gdy uczymy się czytać jako dzieci, to często uczymy się w taki sposób, że to co właśnie czytamy powtarzamy jednocześnie w myślach (ja pamiętam, że nawet zachęcano do tego w szkole dzieci, które jeszcze nie potrafiły płynnie czytać). Można zaprzeczać, że nas to nie dotyczy, ale porażająca większość ludzi tak robi. Tylko nie zastanawia się nad tym i nie zauważa tego powtarzania każdego słowa w myślach. Z tego co się orientowałam, to w szybkim czytaniu chodzi m.in. o to, żeby ten nawyk wyplenić. Nasz mózg bardzo szybko przetwarza dane, myślimy szybciej niż mówimy, w związku takie mówienie w myślach ogranicza naszą szybkość przebrnięcia przez teksty pisane.

To, co na początek radzili mi znajomi, którzy przechodzili kursy szybkiego czytania, to teoretycznie proste ćwiczenie z patyczkiem. Piszę teoretycznie, bo dla mnie praktycznie nie jest ono tak proste.
Bierzemy jakiś patyczek (może być np. dłuższa wykałaczka - jak do szaszłyków) i jeden z końców malujemy np. na czerwono. Następnie kiedy już zaczynamy coś czytać, to tym patyczkiem przesuwamy tuż pod czytanym właśnie tekstem. Ważne jest przy tym, żeby nie machać mocno ręką, ale jedynie manewrować samym patyczkiem. Czerwona końcówka ma nam pomóc utrzymać wzrok na równej linii. Jest to ponoć bardzo ważne, bo kolejną sprawą, która spowalnia nas w czytaniu jest sposób przeskakiwania po słowach. Zazwyczaj gdy czytamy to nasz wzrok skacze po kolejnych słowach, co ponoć również mocno utrudnia czytanie. W czasie początków z takim ćwiczeniem można się przerazić, bo człowiek nie skupia się na tekście, tylko na samym patyczku. Nie warto też pierwszych ćwiczeń szybkiego czytania przeprowadzać na książkach, na których przeczytaniu nam naprawdę zależy, bo początkowo możemy mieć problemy z właściwym przestawieniem się i nie zrozumiemy z tekstu tak dużo jak byśmy chcieli.

To są opowieści i rady, którymi służyli mi znajomi. Konkretnego kursu w tej chwili nie polecę, ale mam nadzieję, że choć trochę wyjaśniłam.

[dominikahh]

usmiechprzezlzy, chwast, oczywiście macie rację. ale takie na siłę czytanie więcej książek nie ma sensu... gdy książka jest naprawdę ciekawa to aż się chce czytać ją powoli, delektować się każdym słowem ;D

ale rozumiem, że chciałoby się więcej. moim zdaniem czytając ogólnie sporo z książki na książkę czytamy trochę szybciej zauważyłam to ostatnio u siebie

[_Matilde_]

Napisane przez dominikahh

usmiechprzezlzy, chwast, oczywiście macie rację. ale takie na siłę czytanie więcej książek nie ma sensu... gdy książka jest naprawdę ciekawa to aż się chce czytać ją powoli, delektować się każdym słowem ;D

ale rozumiem, że chciałoby się więcej. moim zdaniem czytając ogólnie sporo z książki na książkę czytamy trochę szybciej zauważyłam to ostatnio u siebie

A gdy trzeba przeczytać cały stos książek na zajęcia na już to jednak taka umiejętność może się przydać. Błędnie zakładasz że każdy ma ten sam cel i takie samo podejście do czytania, jak Ty

[chwast]

Napisane przez dominikahh

usmiechprzezlzy, chwast, oczywiście macie rację. ale takie na siłę czytanie więcej książek nie ma sensu... gdy książka jest naprawdę ciekawa to aż się chce czytać ją powoli, delektować się każdym słowem ;D

ale rozumiem, że chciałoby się więcej. moim zdaniem czytając ogólnie sporo z książki na książkę czytamy trochę szybciej zauważyłam to ostatnio u siebie

Czemu na sile? tzn ja wolniej i tak nie umiem. Jak czytam wolno to nierozumiem co czytam.

Wysyłane z mojego SK17i za pomocą Tapatalk 2

[maggie_grace]

Napisane przez dominikahh

ale rozumiem, że chciałoby się więcej. moim zdaniem czytając ogólnie sporo z książki na książkę czytamy trochę szybciej zauważyłam to ostatnio u siebie

Ja też tak mam (miałam). Kiedyś mi to szło szybciej niż teraz, bo miałam małą przerwę, ale też im więcej książek czytam tym szybciej mi to idzie (albo mi się wydaje.)

Napisane przez _Matilde_

A gdy trzeba przeczytać cały stos książek na zajęcia na już to jednak taka umiejętność może się przydać. Błędnie zakładasz że każdy ma ten sam cel i takie samo podejście do czytania, jak Ty

Jeśli ktoś czyta dla przyjemności to kurs może sobie zrobić, ale jest on zbędny, natomiast w tym przypadku ta umiejętność bardzo by się przydała i pomogła.

[usmiechprzezlzy]

Napisane przez dominikahh

usmiechprzezlzy, chwast, oczywiście macie rację. ale takie na siłę czytanie więcej książek nie ma sensu... gdy książka jest naprawdę ciekawa to aż się chce czytać ją powoli, delektować się każdym słowem ;D

Zgadzam się z Tobą, że książki są po to, żeby się nimi delektować. Nie chodzi mi o to, żeby jak najszybciej przeczytać daną książkę bez wgłębiania się w nią i przeżywania emocji z nią związanych.
Ja mam coś takiego, że czasem lubię się zatrzymać i dokładniej wyobrazić sobie daną scenę. Dzięki temu intensywniej przeżywam danią historię.

Ostatnio zaobserwowałam u siebie, że bardzo ważna jest pozycja, w jakiej czytam. Musi mi być wygodnie, dzięki temu przeczytam więcej i jest to przyjemniejsze.

[PaniPedagog]

Jest jeszcze taka metoda z czytaniem w trójkącie.

Najpierw
jest jedno
słowo, potem wiecej,
więcej, więcej i więcej,
ąz masz na samym dole
kartki a4 całą linijkę. Na
środku między każdą z linije jest
wielka czarna kropka, która skupia Twój
wzrok. Patrzysz na kropke , a zasieg widocznosci
rozszerza Ci się na lewo i prawo coraz szerzej i szerzej i szerzej i szerzej

Między kropkami a tekstem powinny być mniejsze przerwy. Nie pamiętam jak się to fachowo nazywa, dlatego nie mogłam znaleźć nic gotowego w necie

Ale ktoś wyżej dobrze napisał. Na naszą szybkość i płynność czytania ma wpływ to jak nauczyliśmy się czytać przy pierwszym zetknięciu z czytaniem.

[sowaaaaa]

Napisane przez dominikahh

usmiechprzezlzy, chwast, oczywiście macie rację. ale takie na siłę czytanie więcej książek nie ma sensu... gdy książka jest naprawdę ciekawa to aż się chce czytać ją powoli, delektować się każdym słowem ;D

ale rozumiem, że chciałoby się więcej. moim zdaniem czytając ogólnie sporo z książki na książkę czytamy trochę szybciej zauważyłam to ostatnio u siebie

wtedy można ją przeczytać raz jeszcze szybsze czytanie to nie czytanie na siłę.... jest tyle książek które chciałabym przeczytać, że życia mi chyba nie starczy...dlatego ja również chciałabym nauczyć się czytać szybciej żeby móc czerpać przyjemnosć z czytania jak największej ilości

---------- Dopisano o 00:27 ---------- Poprzedni post napisano o 00:23 ----------

Napisane przez usmiechprzezlzy

Zgadzam się z Tobą, że książki są po to, żeby się nimi delektować. Nie chodzi mi o to, żeby jak najszybciej przeczytać daną książkę bez wgłębiania się w nią i przeżywania emocji z nią związanych.

a szybsze czytanie pozwala się delektować ich jeszcze większą ilością...szybciej nie oznacza bez zrozumienia, byle odhaczyć przeczytaną książkę i nic z niej nie wynieść... dlatego warto się na taki kurs zapisać jak znajdziesz coś ciekawego online to daj znać)

[dominikahh]

Napisane przez _Matilde_

A gdy trzeba przeczytać cały stos książek na zajęcia na już to jednak taka umiejętność może się przydać. Błędnie zakładasz że każdy ma ten sam cel i takie samo podejście do czytania, jak Ty

to właśnie po to się na początku spytałam jaki jest cel szybszego czytania. w takim przypadku rozumiem.

Napisane przez chwast

Czemu na sile? tzn ja wolniej i tak nie umiem. Jak czytam wolno to nierozumiem co czytam.

jeśli z natury czyta się szybko to ok. przecież się nie czepiam... uważam tylko, że zmiana swojego tempa czytania na szybsze to już jest czytanie jak najwięcej na siłę. takie moje zdanie.

[MarjoryAnn]

Napisane przez PaniPedagog

Jest jeszcze taka metoda z czytaniem w trójkącie.

Najpierw
jest jedno
słowo, potem wiecej,
więcej, więcej i więcej,
ąz masz na samym dole
kartki a4 całą linijkę. Na
środku między każdą z linije jest
wielka czarna kropka, która skupia Twój
wzrok. Patrzysz na kropke , a zasieg widocznosci
rozszerza Ci się na lewo i prawo coraz szerzej i szerzej i szerzej i szerzej

Między kropkami a tekstem powinny być mniejsze przerwy. Nie pamiętam jak się to fachowo nazywa, dlatego nie mogłam znaleźć nic gotowego w necie

O właśnie! To też świetne ćwiczenie. Słyszałam jeszcze o jednym w kwadracie, ale też nie mogę teraz tego znaleźć w necie.
W tego rodzaju ćwiczeniach chodzi o poszerzenie pola widzenia. Dzięki temu można np. od razu widzieć całą linijkę tekstu (co nie jest łatwe, jeśli zastanowimy się nad własnym sposobem czytania). A wszystko bez straty w przyjemności czytania, czy bez straty w rozumieniu tekstu. Obserwuję to u znajomych.

Napisane przez dominikahh

uważam tylko, że zmiana swojego tempa czytania na szybsze to już jest czytanie jak najwięcej na siłę

Nie chcę się czepiać, każdy ma prawo do własnego zdania, ale tak sobie pomyślałam (więc i sama skorzystam ze wspominanego prawa ), czy zmiana np. tempa swojego pływania, żeby dopłynąć dalej w krótszym czasie, to pływanie na siłę? Wydaje mi się, że większość tak nie będzie sądzić, bo pływając zarówno wolniej, jak i szybciej, można czerpać taką samą przyjemność z tej czynności, a przy tym osiąga się lepszy rezultat. I często chodzi nam o ten rezultat, czyli np. dopłynięcie do drugiego brzegu w odpowiednim tempie, albo znaczne poszerzenie swojej wiedzy, czy też np. zwiększenie przyjemnych doznań właśnie poprzez przeczytanie większej ilości książek.Rzadko kiedy chodzi o sam fakt czytania. Czytanie książek po to, żeby przeczytać ich jak najwięcej to sztuka dla sztuki.

[colinpl]

Napisane przez usmiechprzezlzy

Witam!
Czy macie jakieś sprawdzone metody, które umożliwiły Wam szybsze czytanie?

Aż tak nieprzyjemne rzeczy czytasz, że chcesz to przyśpieszyć? Ja zazwyczaj delektuję się każdym zdaniem.

[dominikahh]

MarjoryAnn, nie porównywałabym czytania do pływania osobiście Nie mówię też, że to coś złego - szybsze czytanie. Po prostu dla mnie to nie ma większego sensu, chyba że jeśli chodzi o np. wspomniane wcześniej stosy książek potrzebnych na uczelnię. Ja tylko wyrażam swoje zdanie

colinpl, otóż to, zgadzam się

[usmiechprzezlzy]

Napisane przez colinpl

Aż tak nieprzyjemne rzeczy czytasz, że chcesz to przyśpieszyć? Ja zazwyczaj delektuję się każdym zdaniem.

Jeżeli chcesz wiedzieć, co mam na myśli, to najlepiej przeczytaj moje posty w tym temacie. Nie będę znowu pisać tego samego.

[colinpl]

Przeczytałem od deski do deski, nie musisz się powtarzać

Napisane przez usmiechprzezlzy

Żeby przed śmiercią przeczytać jak najwięcej ciekawych książek.

Od kursu 'szybkiego czytania' wolałbym kurs 'zapamiętywania po śmierci'.

Idziesz na ilość a nie na jakość i satysfakcję z przeżywania tego, co przeczytasz. Jak dla mnie - bez sensu.

[201803120851]

Zabawne jest to, że jak gdzieś przypadkiem ktoś się przyzna, że szybko czyta to z tego co zauważyłam, zawsze znajdzie się osoba, która od razu oświadcza, że WOLI czytać wolniej, bo jak szybko czytasz to:

- nie zapamiętujesz tak dużo, jak czytasz wolniej (nieprawda - często okazuje się, że pamiętam nawet więcej)
- czytasz wybiórczo (tego to w ogóle nie rozumiem - kiedyś usłyszałam, że pewnie czytam co piąte słowo w książce)
- nie delektujesz się książką (strasznie jestem ciekawa, co oznacza delektowanie się książką i czemu szybkie czytanie to wyklucza. jak podoba mi się dany fragment czytam go dla przyjemności kilka razy w czasie w jakim inna osoba przeczyta go raz. w tym samym celu czasem wracam do książek).

Dla mnie szybkie czytanie jest po prostu efektywniejsze i przydało mi się niejednokrotnie na studiach czy w pracy. Przy czym faktycznie nie mam ochoty ćwiczyć jeszcze szybsze czytanie jakimiś technikami (bo czytam szybko sama z siebie) bo jestem zbyt leniwa

Oraz również wierzę, że im więcej czytasz, tym z czasem robisz to szybciej.

[usmiechprzezlzy]

Napisane przez colinpl

Idziesz na ilość a nie na jakość i satysfakcję z przeżywania tego, co przeczytasz. Jak dla mnie - bez sensu.

Staram się połączyć jedno z drugim.
Nie chodzi mi o błyskawiczne czytanie książek, lecz o tempo, które pozwala się nimi delektować i zapamiętywać fabułę.
Nie chcę bić rekordów, ale móc przeczytać np. 30 książek rocznie.

[Provocateur]

Napisane przez lily marlene

Zabawne jest to, że jak gdzieś przypadkiem ktoś się przyzna, że szybko czyta to z tego co zauważyłam, zawsze znajdzie się osoba, która od razu oświadcza, że WOLI czytać wolniej, bo jak szybko czytasz to:

- nie zapamiętujesz tak dużo, jak czytasz wolniej (nieprawda - często okazuje się, że pamiętam nawet więcej)
- czytasz wybiórczo (tego to w ogóle nie rozumiem - kiedyś usłyszałam, że pewnie czytam co piąte słowo w książce)
- nie delektujesz się książką (strasznie jestem ciekawa, co oznacza delektowanie się książką i czemu szybkie czytanie to wyklucza. jak podoba mi się dany fragment czytam go dla przyjemności kilka razy w czasie w jakim inna osoba przeczyta go raz. w tym samym celu czasem wracam do książek).

Zgadzam się z koleżanką powyżej. Ja czytam szybko, a jeżeli książka mnie ciekawi to jeszcze szybciej i jest to u mnie naturalne, tak jak dla kogoś może być naturalne wolne czytanie. Moje oczy same wyłapują następne słowa więc , żeby czytać wolniej, muszę się bardziej skupić

[sowaaaaa]

Napisane przez colinpl

Przeczytałem od deski do deski, nie musisz się powtarzać

Idziesz na ilość a nie na jakość i satysfakcję z przeżywania tego, co przeczytasz. Jak dla mnie - bez sensu.

to może przeczytaj raz jeszcze, ale ze zrozumieniem...tylko zrób to wolno, delektuj się każdym słowem czerp satysfakcję z tego co czytasz <ironia>
ilość nie wyklucza jakości... uwierz, że ja czytając kilkadziesiąt książek w roku nie robię tego, żeby odhaczyć kolejne pozycję na liście i mieć się czym chwalić...robię to dla PRZYJEMNOŚCI, jedne przeżywam bardziej, inne mniej, zdarzają się gnioty o których chce jak najszybciej zapomnieć a szybkie czytanie pomaga zapoznać się z większą ich ilością i nic nie tracę z tego powodu, wręcz przeciwnie...

Napisane przez lily marlene

Zabawne jest to, że jak gdzieś przypadkiem ktoś się przyzna, że szybko czyta to z tego co zauważyłam, zawsze znajdzie się osoba, która od razu oświadcza, że WOLI czytać wolniej, bo jak szybko czytasz to:

- nie zapamiętujesz tak dużo, jak czytasz wolniej (nieprawda - często okazuje się, że pamiętam nawet więcej)
- czytasz wybiórczo (tego to w ogóle nie rozumiem - kiedyś usłyszałam, że pewnie czytam co piąte słowo w książce)
- nie delektujesz się książką (strasznie jestem ciekawa, co oznacza delektowanie się książką i czemu szybkie czytanie to wyklucza. jak podoba mi się dany fragment czytam go dla przyjemności kilka razy w czasie w jakim inna osoba przeczyta go raz. w tym samym celu czasem wracam do książek).


Oraz również wierzę, że im więcej czytasz, tym z czasem robisz to szybciej.

super napisane dokładnie tak no i też tak mam, że czytając szybciej więcej zapamiętuję od liceum tak mam

---------- Dopisano o 21:25 ---------- Poprzedni post napisano o 21:22 ----------

Napisane przez Provocateur

Zgadzam się z koleżanką powyżej. Ja czytam szybko, a jeżeli książka mnie ciekawi to jeszcze szybciej i jest to u mnie naturalne, tak jak dla kogoś może być naturalne wolne czytanie. Moje oczy same wyłapują następne słowa więc , żeby czytać wolniej, muszę się bardziej skupić

to też prawda ale ignoranci tego nie zroumieją

[Candy_lips]

Napisane przez Provocateur

Zgadzam się z koleżanką powyżej. Ja czytam szybko, a jeżeli książka mnie ciekawi to jeszcze szybciej i jest to u mnie naturalne, tak jak dla kogoś może być naturalne wolne czytanie. Moje oczy same wyłapują następne słowa więc , żeby czytać wolniej, muszę się bardziej skupić

Ja podobnie. Jak coś mi się podoba, to wręcz chłonę słowa zazwyczaj Zwłaszcza jak to thriller, horror czy kryminał (uwielbiam te gatunki). No mam oczywiście książki, które wolę czytać wolniej, ale dużą część czytanych przeze mnie to właśnie thrillery itp, które bez problemu mogę czytać szybko. Nie mierzę dokładnie jak czytam, ale tak z 200 stron to chyba u mnie na 2 godziny, jak się bardzo postaram, to chyba 1,5 godziny, ale wtedy pewne słowa mi ulatują, pewnie linijki. Zazwyczaj to żadna tragedia, ale po prostu nie przeczytam wtedy tego dokładnie.No, ale w sumie też jak szybciej czytam, to jakby więcej zapamiętuje zazwyczaj (bo nie zawsze oczywiście), czasem mam po prostu tak, że jak wolniej coś przeczytam, to wtedy jakby zastanawiam się nad tym zdaniem- tak jakbym do końca go nie rozumiała, takie uczuicie :P A jak czytam szybciej to często jakby automatycznie rozumiem

[szmineczka1]

Ja ukonczylam taki kurs i czytam teraz okolo 780 slow na minute i mam 85 % zrozumienia tekstu. Polecam

[usmiechprzezlzy]

Napisane przez szmineczka1

Ja ukonczylam taki kurs i czytam teraz okolo 780 slow na minute i mam 85 % zrozumienia tekstu. Polecam

A czy jesteś w stanie porównać rezultaty ze stanem przed kursem?

[libraria]

Jest bardzo fajny poradnik Tony'ego Buzana xxxx Stosowałam się do jego porad i zwiększyłam prędkość czytania dwukrotnie. Tylko trzeba mieć czas i samodyscyplinę, żeby regularnie "robić sobie" takie lekcje na podstawie podręcznika. Ale facet zdradza naprawdę fajne triki i bez regularności też można trochę osiągnąć.