Regionalizmy

[wenedka]

Napisane przez Tygrysiak

o wow pierwsze słyszę że zaciągam a niektórych słów nie znam np spyrgnąć albo kuszać, albo tej dochówki... a w Lublinie dobre 25 lat spędziłam we wrocławiu spotkałam wiele osób z Lublina i okolic i jakoś nikt nigdy nam nie powiedział że zaciągamy . Dla mnie zaciągają górale albo ślązacy.

Przytoczone wyrażenia pochodzą z Lublina i okolic, a sporą ich część zasłyszałam w Krzczonowie, gdzie ludzie dalej mówią gwarą i da się usłyszeć wyraźnie różnice w wymowie

Ja również nie uważam, byśmy zaciągali, ale z takimi opiniami się spotkałam. Moim zdaniem lubelska polszczyzna jest po prostu melodyjna

Napisane przez 6roove

jestem spod ukrainskiej granicy i tu mówi się pazłutka, nie pazłotka cebularz to taka okrągła słona bułka z cebulą na wierzchu
zachachmęcić to raczej w znaczeniu skombinować coś, ukraść albo ukryć prawdę, dochówka to taki jakby kanał w piecu/kuchni, gdzie można suszyć np. owoce, albo coś podpiekać
zaciągają także ludzie z Podlasia, na Podkarpaciu, ale takze Ślązacy i górale, tyle że jakby w drugą stronę

O widzisz, ja zachachmęcić używam w troszkę innym kontekście

Pamiętam jeszcze, jak moja prabacia mówiła 'pochwiściel' na silny wiatr


O, jeszcze mi się przypomniało, jak moja ciotka z Krzczonowa mówiła WARYJOT zamiast WARIAT

[dora_angel]

Ostatnio strasznie rozbawiłam moją koleżankę kiedy na kosz z brudną bielizną powiedziałam brudnik - tak się u mnie mówi na podkarpaciu

[Heroldin]

Jam Warszawianka z dziada - pradziada. "Któś" i "cóś" tak ja : "piniendzy" {napisałam fonetycznie} to ze starej miejskiej warszawskiej gwary. A "sitko" to zupełnie coś innego niż "cedzak" czy "durszlak". "Sitko" to mniejsza rzecz z siatki metalowej lub plastikowej, a "durszlak" / "cedzak" to taka większa rzecz z dziurkami do odcedzania np. makaronu; może być z rączką lub uszkami. "Rajtuzy" to takie rajstopy bez stóp {dzisiaj :getry}. Dla mnie i moich znajomych "kawalerka" to też zupełnie coś innego niż "garsoniera". "Kawalerka" = stałe miejsce zamieszkania, "garsoniera" = mieszkanie wynajmowane dodatkowo na schadzki { ale kogo dzisiaj na to stać } Tak samo jak "kiszka" to zupełnie coś innego niż "kaszanka". "Lufka" to też nie "ustnik", to dwie rożne rzeczy. Także samo "żurek" i "barszcz biały".
"Liniuszek" / "ryga" to grubsza kartka papieru z narysowanymi / wydrukowanymi liniami lub kratką, którą podkładało się pod stronę w zeszycie "gładkim" "[bez linij czy kratek"}, coby wygodniej pisać. Używano w całej Polsce. W szkole podstawowej miałam takie zeszyty np. do biologii, bo się pisało i rysowało. "Przeciąg" = "cug" wszędzie tam, gdzie w języku polskim są zapożyczenia z języka niemieckiego. Itp, itd, itp.

Od trzech lat mieszkam na Kaszubach i do dzisiaj nie mogę się przyzwyczaić do "pierśników" {filety z kury} oraz do "pomywania" {zmywanie}. Do "laczek" przyzwyczaiłam się.

[piankowa]

Moja babcia ( i jej sąsiadki) zmieniają znaczeniami przez i bez. I tak np:
- Nie wychodź na dwór przez kurtki bo jest zimno.
i
-Skocz bez płot do sąsiadów po...
a i jeszcze mówi na kamizelkę (taką ocieplaną) skafander.

Mieszka na wsi na Warmii.

[Anethka]

A ja nie rozumiałam dlaczego kiedyś ktoś na Wizażu zwrócił mi uwagę, gdy napisałam, że obgryzły mnie buty .

Moja babcia mieszka w miejscowości, w której naprawdę ciężko jest kogokolwiek zrozumieć. I tak można tam usłyszeć takie "kwiatki":
- Jo ida na gościeniec (idę na ulicę)
- Ne jojcej ino psynić mie toloka (nie narzekaj, tylko daj mi wałek do ciasta)
- Na ty dyscułce buy tsy chrusty (na tej deseczce leżały trzy faworki)
- Ida na boisko (idę do stodoły)

Dodam, że mieszka na Podkarpaciu tuż przy granicy z Małopolską.

[Anoula]

Napisane przez Anethka

Moja babcia mieszka w miejscowości, w której naprawdę ciężko jest kogokolwiek zrozumieć. I tak można tam usłyszeć takie "kwiatki":
- Jo ida na gościeniec (idę na ulicę)
- Ida na boisko (idę do stodoły)

Dodam, że mieszka na Podkarpaciu tuż przy granicy z Małopolską.

Moja babcia mieszka w okolicach Krakowa (ok.30 km) "na gościniec" mówmy na główną drogę; natomiast jeśli o "boisko" chodzi to nie używamy tego w sensie całej stodoły, ale tak jakby podłogi stodoły np:
"-gdzie zostawiłeś te grabie?
-na boisku."
bo reszta stodoły tam gdzie swego czasu leżała słoma lub siano już boiskiem nie była, nie wiem czy dobrze to wytłumaczyłam.

U babci jest mnóstwo słów, do których ja się przyzwyczaiłam i czasem używam, a mój TŻ (rodowity Krakus) nie zna np:
-coś jest zmierskie- czyli obleśne/ ohydne;
-wyzynać krowy- wygnać krowy;
teraz nie przychodzi mi nić do kłowy, ale jak sobie przypomnę to napisze

Ktoś zwracał uwagę tutaj na "placki" zamiast ciasta, u nas zawsze mówiło się "upiekę placek", "idź kup placek" itd.

[Soso]

Napisane przez Anethka

A ja nie rozumiałam dlaczego kiedyś ktoś na Wizażu zwrócił mi uwagę, gdy napisałam, że obgryzły mnie buty .

Moja babcia mieszka w miejscowości, w której naprawdę ciężko jest kogokolwiek zrozumieć. I tak można tam usłyszeć takie "kwiatki":
- Jo ida na gościeniec (idę na ulicę)
- Ne jojcej ino psynić mie toloka (nie narzekaj, tylko daj mi wałek do ciasta)
- Na ty dyscułce buy tsy chrusty (na tej deseczce leżały trzy faworki)
- Ida na boisko (idę do stodoły)

Dodam, że mieszka na Podkarpaciu tuż przy granicy z Małopolską.

Boisko i gościniec w tych znaczeniach, o których piszesz znam od mojej Babci z Małopolski (konkretniej okolice Rabki)

[Rareza]

Kujawy: na szagę-na skróty

[HelenaTrojańska]

Napisane przez Rareza

Kujawy: na szagę-na skróty

O, mój dziadek też tak mówi
Ale też jak coś jest np. narysowane pod kątem 90* to jest na szagę

[_stardust]

Napisane przez Heroldin

[/I]"Przeciąg" = "cug" wszędzie tam, gdzie w języku polskim są zapożyczenia z języka niemieckiego. Itp, itd, itp.

cug to pociąg a nie przeciąg na śląsku

inne śląskości, które dla mnie są normalnością i dziwi mnie że ktoś może ich nie znać, tak samo jak ja wiem że pyry to ziemniaki, a w poznaniu nigdy nie byłam.
bajzel - bałagan
brele - okulary
ciepać - rzucać
fest - mocno
fura - samochód
strać się - zejdź mi z oczu
kapsa - kieszeń
i masa innych które ciężko sobie tak w jednej chwili przypomnieć, bo to przecież normalne słowa

[agateq]

Mnie w ogóle regionalizmy okrutnie wkurzają, staram się mówić poprawnie, jestem wielką fanką polszczyzny literackiej - czytałam kiedyś artykuł, że Lubelszczyzna mówi właśnie najbardziej literackim językiem z całej Polski. Nie zaciągamy, to pewne.

Cebularz to raczej nazwa własna. Tak mi się wydaje. Bułka z cebulą po prostu. Ale mogę się mylić.

Kiedyś, dla żartu powiedziałam, że ktoś ma wypasioną hawirę. Moja rozmówczyni nie wiedziała o co chodzi, ale - jak twierdziła potem - Mazowsze też tak mówi.

Placki - w Rzeszowie - mówione na każdy rodzaj ciasta... Dżizas! Gdybym miała świadomość, że w mojej mowie jest pełno takich regionalnych kwiatków - natychmiast przestałabym je mówić, to dla mnie jak płachta na byka, to nie jest osobowość, ojczyzna i lokalny patriotyzm, ale słowa, które powinny natychmiast znaleźć swoje odpowiedniki w NORMALNEJ polszczyźnie

Taka jestem nietolerancyjna

[goniiia]

A dla mnie na przykład język kaszubski jest ciekawy, lubię go słuchać, czytać po kaszubsku.
Wiadomo, że na co dzień staram się korzystać z normalnej polszczyzny, ale w domu, czy wśród znajomych z tego samego regionu wszyscy nieco "kaszubią".

[szmyrk]

Napisane przez _stardust

cug to pociąg a nie przeciąg na śląsku

inne śląskości, które dla mnie są normalnością i dziwi mnie że ktoś może ich nie znać, tak samo jak ja wiem że pyry to ziemniaki, a w poznaniu nigdy nie byłam.
bajzel - bałagan
brele - okulary
ciepać - rzucać
fest - mocno
fura - samochód
strać się - zejdź mi z oczu
kapsa - kieszeń
i masa innych które ciężko sobie tak w jednej chwili przypomnieć, bo to przecież normalne słowa

Nooo

Ale wychodzisz na plac, prawda?

Napisane przez agateq

Mnie w ogóle regionalizmy okrutnie wkurzają, staram się mówić poprawnie, jestem wielką fanką polszczyzny literackiej - czytałam kiedyś artykuł, że Lubelszczyzna mówi właśnie najbardziej literackim językiem z całej Polski. Nie zaciągamy, to pewne.

Też jestem fanką poprawnej polszczyzny i staram się o nią dbać, ale regionalizmy kocham Dyskusje i sprzeczki dookoła nich też, albo może nawet jeszcze bardziej

[_stardust]

Napisane przez szmyrk

Nooo

Ale wychodzisz na plac, prawda?

niestety, wychodzę na dwór zapewne dlatego, że moi rodzice nie są rodowitymi ślązakami

[Madziaq]

No właśnie- nie wychodzi się ani na dwór ani na pole ino na plac

[Rareza]

I toruńskie "jo" wrzucane gdzie się da

[szmyrk]

Napisane przez _stardust

niestety, wychodzę na dwór zapewne dlatego, że moi rodzice nie są rodowitymi ślązakami

Ja tak naprawdę w warunkach domowych to też na dwór, bo rodzice moi też nie stąd, ale już w warunkach podwórkowych zawsze bawiłam się na placu i nań wychodziłam.

Napisane przez Madziaq

No właśnie- nie wychodzi się ani na dwór ani na pole ino na plac

Ja!
To znaczy tak, jakby co...

---------- Dopisano o 19:52 ---------- Poprzedni post napisano o 19:49 ----------

Napisane przez Rareza

I toruńskie "jo" wrzucane gdzie się da

Albo poznańskie "tej".
To jest, tej, wszędzie, tej

[Madziaq]

Napisane przez szmyrk

Ja!
To znaczy tak, jakby co...

Ale to tłumaczenie na szaro to chyba nie do mnie? Chyba nie chcesz mnie obrazić? (żart głupi)


Poza tym moim ulubionym regionalizmem, jako że jestem ze Śląska, jest słowo "fest". Potrafię go używać kilkanaście razy w jednym zdaniu albo gdy ktoś opowiada coś, co mnie oburza komentować "no feeest"

[blondi1041]

Napisane przez Rareza

I toruńskie "jo" wrzucane gdzie się da

wstydze sie tego strasznie ale niestety tez w kolko mowie ęjoę, to takie typowo torunskie... swoja corke staram sie nie uczyc tego glupiego nawyku,
u mnie dziadkowei mowili "na szagO" (na przełaj)

[mushroomhunter]

Napisane przez blondi1041

wstydze sie tego strasznie ale niestety tez w kolko mowie ęjoę, to takie typowo torunskie... swoja corke staram sie nie uczyc tego glupiego nawyku,
u mnie dziadkowei mowili "na szagO" (na przełaj)

Nie wiedziałam, że "jo" jest toruńskie, myślałam, że kaszubskie ;]. Nienawidzę jojczenia i wszyscy się przy mnie pilnują zawsze ;].

W ogóle, to co znaczy "tej"? Czy to tylko taki okrzyk bitewny ;]?

[blondi1041]

moj kolega mowi "tej" ale w znaczeniu "hej ty, sluchaj mnie"
no wlasnie cale zycie myslalam ze tylko torun tak "gada" ulzylo mi
a i jeszcze we wloclawku mowia "no nie?" na koncu kazdego zdania... wkur mnie to maksymalnie, mam ochote powiedziec "nie!!"

[_stardust]

Napisane przez szmyrk

Ja tak naprawdę w warunkach domowych to też na dwór, bo rodzice moi też nie stąd, ale już w warunkach podwórkowych zawsze bawiłam się na placu i nań wychodziłam.

ja w sumie też na plac wychodziłam, tyle że plac zabaw, a to raczej nie ma nic wspólnego z regionem w jakim się mieszka

z innych ciekawych i ogólnie używanych wymieniłabym też:
koło - rower
wyro - łóżko
hyrlać - kaszleć
kaj - gdzie

a dla mnie niezrozumiałe były wieprzki - czyli agrest

[goniiia]

Jestem z Kaszub, u nas też mówi się "jo" : )
Sama też tak mówię.

[szmyrk]

Napisane przez Madziaq

Ale to tłumaczenie na szaro to chyba nie do mnie? Chyba nie chcesz mnie obrazić? (żart głupi)

Poza tym moim ulubionym regionalizmem, jako że jestem ze Śląska, jest słowo "fest". Potrafię go używać kilkanaście razy w jednym zdaniu albo gdy ktoś opowiada coś, co mnie oburza komentować "no feeest"

Ja ciepanie fest lubię

Napisane przez _stardust

ja w sumie też na plac wychodziłam, tyle że plac zabaw, a to raczej nie ma nic wspólnego z regionem w jakim się mieszka

Nie no, nie mówimy o placu zabaw, ale o placu w znaczeniu dwór czy pole, albo podwórko

z innych ciekawych i ogólnie używanych wymieniłabym też:
koło - rower
wyro - łóżko
hyrlać - kaszleć
kaj - gdzie

Kaj i koło to chyba tylko u Górali i na Śląsku...

[_stardust]

Napisane przez szmyrk

Kaj i koło to chyba tylko u Górali i na Śląsku...

miałam na myśli śląskie słowa, które wcale nie wydają mi się takie śląskie bo wiele jest faktycznie dla wtajemniczonych, tak jak te (dziwne dla mnie) wieprzki na przykład

za to ostatnio do mojego słownika "gwary" weszły słowa takie jak: tanksztela czy autobana

[Rareza]

Napisane przez mushroomhunter

Nie wiedziałam, że "jo" jest toruńskie, myślałam, że kaszubskie ;]. Nienawidzę jojczenia i wszyscy się przy mnie pilnują zawsze ;].

W ogóle, to co znaczy "tej"? Czy to tylko taki okrzyk bitewny ;]?

U mnie (jak już mówiłam na Kujawach) też się mówi właśnie "tej". W Toruniu zawsze mi się dziwili jak tam mówiłam. Teraz coraz rzadziej tak mówię. A stosowałam zazwyczaj jak mówiłam o czymś co mnie zirytowało czy byłam oburzona - "tej noooo,jakie chamstwo" .

I u mnie jeszcze na wagary mówiło się "blały"

[siarka40]

Napisane przez blondi1041

moj kolega mowi "tej" ale w znaczeniu "hej ty, sluchaj mnie"

u nas sie tez uzywa tego slowa w ramach "zaczepki" .

nie zapomne, jak wieki temu, podczas wakacji za granica, stracilismy lekko orientacje w miescie i kiedy stalismy samochodem na swiatlach, mama probowala zwrocic uwage robotnikow stojacych nieopodal. wolala do nich: "sorry!", "excuse me!" - i nic. nagle sie ojciec wychylil i zawolal: "tej!" - od razu sie odwrocili.

[Amani]

Napisane przez szmyrk

Ale wychodzisz na plac, prawda?

i ja też wychodzę na plac

Napisane przez szmyrk

Też jestem fanką poprawnej polszczyzny i staram się o nią dbać, ale regionalizmy kocham Dyskusje i sprzeczki dookoła nich też, albo może nawet jeszcze bardziej

Dokładnie mam tak samo i nie mam nic przeciwko jeśli ktoś posługuje się zarówno gwarą jak i czystą polszczyzną (wbrew pozorom dużo osób na śląsku,w miarę dobrze czystą polszczyzną nie potrafi się wypowiedzieć).

Napisane przez _stardust

z innych ciekawych i ogólnie używanych wymieniłabym też:
koło - rower
wyro - łóżko
hyrlać - kaszleć
kaj - gdzie

a dla mnie niezrozumiałe były wieprzki - czyli agrest

z wieprzkami się spotkałam w mowie śląskiej w okolicach Cieszyna

co do innych śląskich, które przychodzą mi na myśl:

lauba - sień, wiatrołap
antryj - przedpokój
byfyj - stary mebel w kuchni, chyba typowo śląski?
szolka - szklanka
krauza - słoik
blazy, plęskiże - odciski, obtarcia z butów
bisenhalter (napisane fonetycznie) - biustonosz
fuzekle - skarpetki
westa - kamizelka
grysik - kasza manna
kołocz - suche ciasto z serem lub makiem
kraiczek - kawałek, kromka np. chleba
czolsztok - składana miara, ale też się np. mówi, że ktoś się poskładał ze śmiechu jak czolsztok
rewir - L4
szychta - dzień w pracy
gruba, grubiorz - kopalnia, górnik
giskana - konewka
wuszt, leberwuszt, preswuszt - mięso, pasztet, salceson
szrank - szafa
bojtel - worek
biglować - prasować
bigiel - wieszak
ancug - garnitur
bal - piłka
cera - córka
dej pozor - uważaj
deka - koc
klepaczka - "łapka"? na muchy
drapko - szybko
kerchów - cmentarz
maras - bałagan, błoto


to z takich ciekawszych

[_stardust]

ee... to grysik nie jest "polski"?

[Amani]

Napisane przez _stardust

ee... to grysik nie jest "polski"?

mi się wydaje, że grysik jest ogólnopolski, ale w różnym znaczeniu, chociaż mogę się mylić jako kasza manna tylko na śląsku się spotkałam, za to słyszałam, że grysik u których mówi się na jakaś jasną zupkę chyba z ryżem. Tak samo krupniok, ja znam to w znaczeniu kaszanki...