Jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci?

Rozmowa o śmierci i przemijaniu to nie jest łatwy temat, ale nie warto go unikać: lepiej stopniowo przyzwyczaić dziecko do myśli, że na każdego z nas kiedyś przyjdzie pora.Rozmowę warto dostosować do wieku dziecka, bo inaczej tematykę śmierci rozumie 2-latek, a inaczej 7-latek. Ale przede wszystkim, mówmy o śmierci spokojnie, nie traktujmy jej jak tabu.

Jak rozmawiać o śmierci z dzieckiem 2-3 letnim?

• Małe dziecko może być jeszcze nie zainteresowane tematyką śmierci. Jeśli nie dopytuje, nie naciskajmy na rozmowę - być może musi jeszcze dojrzeć do tego tematu.
• Jeśli dziecko pyta o osoby, które już nie żyją albo jest zainteresowane śmiercią, lub pyta, czy wszyscy umrzemy - odpowiedz na pytanie zgodnie z prawdą, ale bez szczegółów. Można powiedzieć maluchowi, że wszyscy kiedyś umrzemy - co prawda nie wiadomo dokładnie, kiedy, ale raczej gdy już będziemy starzy (nie w najbliższym czasie).
• Nie porównujmy śmierci do snu - zdarza się, że małe dzieci boją się potem zasnąć albo nie chcą, aby rodzice spali, gdyż boją się, że już się nie obudzą.

Jak rozmawiać o śmierci z dzieckiem 4-5 letnim?

• Troszkę starszym dzieciom można już opowiedzieć o zwyczajach związanych z Dniem Zadusznym: odwiedzamy na cmentarzu osoby, które kochaliśmy i były nam bliskie; teraz już ich nie ma, ale nadal je wspominamy.
• O osobie zmarłej można powiedzieć dziecku np. "dziadziuś umarł, teraz jest w niebie i jest tam szczęśliwy". Nie mówmy, że ktoś wyjechał, zachorował albo "opuścił nas" lub "odszedł" - nazywajmy śmierć po imieniu.
• Nie opisujmy śmierci jako czegoś strasznego: lepiej, aby dziecko stopniowo przyjęło do wiadomości, że życie kiedyś się kończy, jest to proces naturalny i nie musi być związany z lękiem.
• Jeśli dziecko jest zaniepokojone, warto spokojnie z nim porozmawiać, zapytać, czego się boi, przytulić i rozwiać wątpliwości. Nie zostawiajmy malucha samego z tym tematem: śmierć i przemijanie mogą jeszcze przerastać jego wyobraźnię i zdolności poznawcze.

Jak rozmawiać o śmierci z dzieckiem 6 letnim i starszym

• 7-latek i starsze dziecko może już się zacząć poważnie zastanawiać nad tematyką śmierci. To w tym wieku najczęściej zaczynają się pytania "czy ty też kiedyś umrzesz, mamo? a czy ja umrę?" Nie bójmy się tych pytań - są zupełnie naturalne. Odpowiedzmy zgodnie z prawdą, zapytajmy też syna czy córkę, co sądzą na ten temat.
• Jeśli obawiamy się rozmawiać z dzieckiem o śmierci lub zadaje nam ono pytania, na które nie umiemy odpowiedzieć, powiedzmy dziecku szczerze, że potrzebujemy czasu, aby się nad tym zastanowić. Być może warto poprosić kogoś bliskiego (męża, mamę, brata), aby to oni porozmawiali z dzieckiem na ten temat, jeśli sami nie czujemy się na siłach.
• Warto również czytać z dziećmi bajki, w których pojawia się motyw śmierci. Mogą być to bajki terapeutyczne, wprowadzające w tematykę przemijania, zabawna Mała książka o śmierci Pernilli Stalfelt albo historie, w których bohater bezpośrednio styka się ze śmiercią, jak wzruszającą opowieść Astrid Lingren Bracia Lwie Serce.

Jak sądzicie, czy trzeba z dzieckiem rozmawiać o śmierci?