Kontaktowe zapalenie skóry – jak wygląda i jak je leczyć?

Kontaktowe zapalenie skóry lub inaczej wyprysk kontaktowy może dotykać nawet 5% społeczeństwa, częściej kobiety, niż mężczyzn z powodu częstszego używania kosmetyków i biżuterii. Zmiany na skórze powstają w wyniku nadmiernej reakcji immunologicznej w skórze w odpowiedzi na kontakt z substancją. Reakcja skóry jest zupełnie indywidualna, każdy z nas może reagować na zupełnie inny czynnik, a objawy kontaktowe zapalenia skóry mogą być intensywne i krótkotrwałe (wyprysk ostry) albo utrzymywać się wiele miesięcy (wyprysk przewlekły). Jakie jednak są konkretne przyczyny kontaktowego zapalenia skóry, jak wyglądają zmiany i co z nimi zrobić?

Spis treści:

1. Przyczyny kontaktowego zapalenia skóry
2. Fotoalergiczne lub fototoksyczne kontaktowe zapalenie skóry
3. Kontaktowe zapalenie skóry – objawy
4. Kontaktowe zapalenie skóry dłoni
5. Rozpoznanie kontaktowego zapalenia skóry
6. Maść na kontaktowe zapalenie skóry - kosmetyki do stosowania w domu
7. Czy kontaktowe zapalenie skóry jest zaraźliwe?

Przyczyny kontaktowego zapalenia skóry

Wyróżniamy cztery główne rodzaje wyprysku kontaktowego, dzielone ze względu na pochodzenie.

Wyprysk alergiczny występuje u osób uczulonych na dany alergen – system immunologiczny reaguje nieprawidłowo, niewspółmiernie do zagrożenia, zwalczając nawet najmniejszą cząsteczkę substancji, którą uznaje za niebezpieczną. Najczęstszymi alergenami są:

• nikiel – znajdowany w biżuterii, monetach, okularach, zamkach błyskawicznych itp.
• chrom i kobalt – w metalach, cemencie,
• formaldehyd – w farbowanej odzieży, lakierach do paznokci,
• barwniki – w farbach do włosów i odzieży,
• substancje zapachowe – w perfumach, kosmetykach, olejkach eterycznych,
• guma, przyspieszacze wulkanizacji – w rękawiczkach lateksowych, bieliźnie, butach,
• lanolina – w kosmetykach do ciała i twarzy.

Zobacz także: Alergia - czym jest i jaki ma wpływ na jakość życia

Wyprysk kontaktowy się, gdy skóra wchodzi w kontakt ze stężoną substancją drażniącą lub jest z nią w kontakcie długotrwale, regularnie – jest wynikiem podrażnienia, nie alergii kontaktowej. Objawy mogą nastąpić od razu, ale często zdarza się także, że symptomy pojawiają się dopiero po kilku tygodniach, po długotrwałej ekspozycji na czynnik drażniący. Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia powodują najczęściej:

• mydła i detergenty,
• alkohole i środki odkażające,
• kwasy i ługi,
• rozpuszczalniki, smary, oleje techniczne, benzyna,
• żywice i kleje
• farby, tusze, werniksy
• materiały budowlane, jak cement, beton, gips,
• środki owadobójcze i grzybobójcze
• nawozy sztuczne
• włókna szklane.

Kontaktowe zapalenie skóry zawodowe to szczególny przypadek wyprysku kontaktowego wynikającego z podrażnienia substancjami, z którymi mamy regularny kontakt w miejscu pracy – skóra zaczyna po długim czasie reagować na środki, które wcześniej nie przynosiły jej szkody. Schorzenie to często dotyka pracowników służby zdrowia, mechaników samochodowych, rolników, drukarzy, kosmetyczek, fryzjerów, czyli osoby, które nie mogą uniknąć dotykania drażniących substancji na co dzień.

Fotoalergiczne lub fototoksyczne kontaktowe zapalenie skóry to rodzaj wyprysku kontaktowego charakteryzuje się tym, że zapalenie skóry wywołane alergenem lub substancją drażniącą pojawia się dopiero po ekspozycji na światło słoneczne. Ta sama substancja na skórze bez działania promieni UV jest dla nas nieszkodliwa. Reakcję powodują najczęściej:

• kremy ochronne na słońce,
• substancje zapachowe,
• środki do odkażania,
• niektóre leki.

Kontaktowe zapalenie skóry – objawy

Objawy kontaktowego zapalenia skóry są najczęściej dość charakterystyczne, nie tylko ze względu na rodzaj zmian na skórze, ale także ich rozmieszczenie. Skóra zaczyna przejawiać oznaki choroby w miejscach styku z alergenne lub substancją drażniącą – czyli na przykład na stopach w przypadku reakcji na gumę lub na szyi przy reakcji na nikiel w naszyjniku.

Standardowe objawy kontaktowego zapalenia skóry to:

• świąd i rumień po kontakcie np. z kosmetykiem lub rośliną,
• obrzęk w miejscu kontaktu z alergenem lub drażniącą substancją,
• pęcherzyki wysiękowe, wysuszona, pękająca miejscowo skóra.

Zmiany skórne pojawiają się najczęściej w miejscach odsłoniętych, najbardziej narażonych na kontakty z substancjami mogącymi powodować podrażnienie. Miejsca charakterystyczne dla kontaktowego zapalenia skóry to grzbiety dłoni, nadgarstki, brzuch, twarz, wargi, okolice oczu i narządów płciowych. Jedynie w przypadku wyprysku alergicznego, zmiany chorobowe mogą pojawić się praktycznie w dowolnym miejscu.

Kontaktowe zapalenie skóry dłoni

To najczęstszy rodzaj wyprysku kontaktowego – z oczywistych względów, dłonie są naszym najczęściej używanym narzędziem, są w ciągłym kontakcie z plejadą potencjalnych substancji drażniących, często są myte i odkażane silnymi środkami. Problem zapalenia jest szczególnie trudny dla osób, które z racji wykonywanego zawodu muszą mieć kontakt z problematyczną substancją.

Kontaktowe zapalenie skóry dłoni ukoją odpowiednie emolienty i substancje ochronne w kosmetykach, więc koniecznie stosuj kremy ochronne, warto też zadbać o łagodne środki myjące, ale jeśli to nie wystarczy, lekarz dermatolog zapisze specjalne maści do stosowania miejscowo.

Zobacz także: Zabiegi na suche dłonie, które zrobisz w domu

Rozpoznanie kontaktowego zapalenia skóry

Rozpoznanie wyprysku kontaktowego jest często oczywiste – po zastosowaniu pewnego kosmetyku lub założeniu pewnego zegarka na skórze w miejscu kontaktu pojawiają się zmiany chorobowe, obszar zaczyna swędzieć, puchnąć, pojawia się wysypka.

Jeśli jednak podejrzewamy kontaktowe zapalenie skóry, a nie da się łatwo określić jego pochodzenia, konieczny jest kontakt z lekarzem i przeprowadzenie testu płatkowego, testów punktowych lub śródskórnych. Jeśli testy skórne nie przynoszą jednoznacznej diagnozy, potrzebny jest test z krwi oznaczający poziom przeciwciał IgE.

Jeśli zdiagnozowany zostanie u nas wyprysk kontaktowy, a zmiany na skórze nie są poważne, możemy łagodzić zapalenie samodzielnie. Przede wszystkim, należy jak najszybciej ograniczyć kontakt z alergenem lub substancją powodującą podrażnienie. Koniecznie należy też przyjrzeć się używanym kosmetykom myjącym i zmienić drażniące mydła na łagodne środki, które będą wspierać funkcje barierowe skóry. Ogromną pomocą będą też dostępne w aptekach dermokosmetyki o działaniu ochronnym, odżywczym, kojącym i natłuszczającym.

Zobacz także: Hit za 2 złote zmieniający suchą skórę dłoni w jedwabistą. Zrobisz nim slugging!

Maść na kontaktowe zapalenie skóry – kosmetyki do stosowania w domu

Kosmetyki, które pomogą na wyprysk kontaktowy, są bardzo zbliżone do tych polecanych na atopowe zapalenie skóry. Najlepiej skupić się na produktach aptecznych, bezzapachowych, o prostych składach.

• Szukaj kosmetyków z zawartością emolientów – olei, maseł, wosków, a także mocznika, kwasu salicylowego i składników łagodzących, regenerujących - pantenolu, alantoiny.
• Dobre efekty daje też smarowanie wyprysku kontaktowego miodem Manuka, który ma działanie regenerujące i przeciwbakteryjne.
• Na noc polecamy zrobić slugging wazeliną na zmienione chorobowo obszary.
• Nie zapominaj o ochronnych rękawiczkach, jeśli problem dotyczy dłoni.

Zobacz także: Atopowe zapalenie skóry - przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Czy kontaktowe zapalenie skóry jest zaraźliwe?

Absolutnie nie. Jak sama nazwa wskazuje – kontaktowe – zapalenie wynika z kontaktu konkretnej osoby z konkretnym alergenem lub substancją, na którą ta osoba indywidualnie reaguje w nadmierny sposób. Alergia może wprawdzie mieć podłoże genetyczne, czyli członkowie rodziny mogą przejawiać wrażliwość na te same czynniki – nie ma jednak możliwości zarażenia się wypryskiem kontaktowym.