Potówki – dlaczego powstają i jak się ich pozbyć?

Potówki, nazywane też wysypką cieplną, występują w większych skupiskach, nieraz wywołują dokuczliwy świąd, pieczenie i kłucie. Są niegroźne, dopóki nie dojdzie do nadkażenia bakteryjnego bądź uszkodzenia kanałów potowych. W ich zwalczaniu pomocne będą domowe metody, takie jak kąpiel w krochmalu, ale czasem konieczne może być zastosowanie specjalnej kuracji.

Spis treści:

1. Przyczyny powstawania potówek
2. Potówki u niemowląt i dzieci
3. Jak wyglądają potówki?
4. Gdzie występują potówki?
5. Domowe sposoby na potówki
6. Leczenie potówek
7. Jak zapobiegać potówkom?

Przyczyny powstawania potówek

Przyczyna powstawania potówek zawsze jest taka sama. Jest nią nadmierne wydzielanie potu, który gromadzi się na skórze. Dochodzi do zaczopowania ujść gruczołów potowych, a wytwarzany przez nie pot zatrzymuje się pod powierzchnią skóry. Efektem są widoczne na niej pęcherzyki i krostki. Często towarzyszy im uczucie swędzenia i pieczenia, a dyskomfort psychiczny jest nasilany również przez fakt, że bardzo licznie nagromadzone grudki wyglądają nieestetycznie.

Nadmierne wydzielanie potu i zatkanie gruczołów potowych może mieć z kolei takie przyczyny jak:

• przegrzanie organizmu związane z wysoką temperaturą i wilgotnością powietrza – dlatego potówki najczęściej pojawiają się latem podczas upałów, ale mogą też powstawać zimą, w przypadku zbyt mocnego nagrzewania pomieszczenia;
• zaburzenia hormonalne i choroby takie jak cukrzyca, nadczynność i niedoczynność tarczycy, choroby nowotworowe;
• noszenie ubrań ze sztucznych, nieprzewiewnych materiałów;
• niewystarczająca higiena osobista oraz stosowanie kosmetyków zapychających pory skóry;
• intensywny wysiłek fizyczny;
• przewlekły stres;
• infekcje ogólnoustrojowe przebiegające z gorączką;
• nadwaga i otyłość – często idą w parze z nadpotliwością, dodatkowo sprzyjają powstawaniu potówek w fałdach skórnych.

Potówki u niemowląt i dzieci

To właśnie u noworodków i małych dzieci potówki występują najczęściej. Podłoże ich powstawania jest takie samo jak u dorosłych, a więc nadmierne wydzielanie i gromadzenie potu. Przyczyną jest jednak najczęściej przegrzewanie organizmu, związane z zakładaniem dziecku zbyt wielu warstw ubrań. Nie bez znaczenia jest również fakt, że niemowlęta nie chodzą, lecz większość czasu spędzają w pozycji leżącej – ciągły kontakt skóry z podłożem sprzyja jej drażnieniu i przepoceniu.

Powstawaniu potówek u dzieci sprzyja także zbyt częste stosowanie oliwek, które mogą utrudniać skórze oddychanie, odprowadzanie i odparowanie potu. Potówki najczęściej zlokalizowane są w miejscach, które sprzyjają zawilgoceniu, szczególnie w okolicy pieluszki, w pachwinach i na pośladkach. Ogromne znaczenie ma również to, że u niemowląt nie jest jeszcze w pełni rozwinięta termoregulacja organizmu, który bardzo łatwo może ulec przegrzaniu.

Potówki, szczególnie u dzieci, łatwo pomylić z innymi schorzeniami dermatologicznymi. Mogą przypominać trądzik noworodkowy, zapalenie mieszków włosowych, wyprysk atopowy czy wysypki związane z chorobami wirusowymi, takimi jak ospa czy bostonka. Dzieci mają również skłonność do drapania swędzących zmian, co może prowadzić do nadkażenia bakteryjnego. Niełatwo więc rozpoznać potówki u niemowlaka. Dlatego wszelkie zmiany skórne wymagają konsultacji z pediatrą.

Jak wyglądają potówki?

Potówki mogą przybierać różną postać w zależności od ich rodzaju. Z kolei postać ta wynika z głębokości, jaką obejmują powstałe zmiany, stopnia ich zaawansowania, a przede wszystkim z faktu, czy rozwinął się stan zapalny. Wszystkie rodzaje potówek łączy jednak to, że występują w większych skupiskach.

Wyróżnia się potówki:

• zwykłe – występują najczęściej, mają postać drobnych pęcherzyków wypełnionych płynem, łatwo pękają, dotyczą zewnętrznych warstw naskórka.
• czerwone – dotyczą głębszych warstw naskórka, są większe niż potówki zwykłe, mają czerwone zabarwienie, które wskazuje na stan zapalny, zwykle mocno swędzą i pieką.
• głębokie – najrzadziej spotykane, obejmują głębsze warstwy skóry, mają postać większych grudek, nierzadko prowadzą do uszkodzenia kanałów potowych.

Gdzie występują potówki?

Potówki mogą pojawić się tak naprawdę w dowolnym miejscu na ciele, jednak najczęściej występują tam, gdzie gruczoły potowe występują najliczniej. Problemem są więc zwykle potówki na twarzy, szczególnie u dzieci, pod pachami, na plecach, dekolcie i szyi, na pośladkach, w pachwinach, na brzuchu, u kobiet pod piersiami.

W przypadku nadwagi i otyłości występują także w obrębie fałdów skórnych, a więc tam, gdzie utrudnione jest odprowadzanie i odparowanie potu. Nierzadko potówki „zdobią” też nogi, gromadząc się w miejscu, gdzie uda stykają się ze sobą. Potówkom mogą wtedy towarzyszyć bolesne obtarcia skóry.

Zobacz także: Krosty na udach – skąd się biorą i jak je usunąć?

Potówki mogą też pokrywać stopy, dłonie, zgięcia łokciowe i kolanowe czy skórę głowy. Zdarza się, że potówki są skutkiem zatkania ujść gruczołów tuszem umieszczanym w skórze podczas wykonywania tatuażu.

Domowe sposoby na potówki

Wskazane jest nakładania żelu aloesowego, który łagodzi podrażnienia i działa przeciwzapalnie. Twarz warto przemywać naparami ziołowymi, np. z nagietka, rumianku czy szałwii.

Jeśli potówki licznie występują na ciele, np. mają postać krostek na plecach czy krostek na nogach, warto przygotować kąpiel z krochmalem, którą z powodzeniem można stosować również u dzieci.

Niezbędne jest zwracanie uwagi, aby nie przegrzewać organizmu, unikać kosmetyków natłuszczających, zapychających pory, oraz „wietrzenie” skóry. Nie należy niczym zaklejać miejsc z potówkami czy owijać gazą.

Leczenie potówek

Domowe sposoby zwykle pomagają uporać się z potówkami. Czasem jednak może dojść do nasilenia problemu, np. w wyniku rozdrapywania krostek. Rozwija się wówczas infekcja bakteryjna i stan zapalny. Problemu nie należy bagatelizować, ponieważ w konsekwencji może doprowadzić do zniszczenia kanałów i gruczołów potowych, a nawet do zaburzenia procesu termoregulacji.

Dlatego jeśli domowe metody nie przynoszą poprawy, potówki są bardzo liczne, czerwone i swędzą, należy wybrać się do lekarza.

Jak zapobiegać potówkom?

Jeśli potówki pojawiają się u was często, warto postarać się wyeliminować czynniki, które sprzyjają ich powstawaniu. Nie macie wpływu na letnie upały, jednak można spróbować zmniejszyć ryzyko przegrzewania i blokowania gruczołów potowych. Pamiętajcie o:

• noszeniu luźniejszych ubrań z „oddychających” materiałów, takich jak bawełna czy len;
• przestrzeganiu zasad higieny, pomocne będą chłodniejsze prysznice;
• unikaniu kosmetyków ze składnikami komedogennymi;
• regularnym używaniu peelingów, co zmniejszy ryzyko zapchania ujść gruczołów;
• wykonaniu badań, żeby wykluczyć chorobowe podłoże nadmiernej potliwości.