Masz wysypkę wokół ust? Najczęściej odpowiada za nią ten jeden czynnik

Wysypka wokół ust, często znana jako zapalenie okołoustne, to stan zapalny skóry, który może powodować zaczerwienienie, łuszczenie się i pojawienie się drobnych krostek w obszarze wokół ust, a czasem także nosa i oczu. Problem ten dotyka najczęściej kobiety, jednak może występować u osób w każdym wieku. Wysypka często jest trudna do zdiagnozowania, ponieważ jej przyczyny są różnorodne, jednak do głównych należy długotrwałe stosowanie kortykosteroidów. Właściwe rozpoznanie i leczenie są kluczowe, aby złagodzić objawy i zapobiec nawrotom zapalenia okołoustnego.

Spis treści:

1. Wysypka wokół ust – czym jest zapalenie okołoustne?
2. Wysypka wokół ust u dziecka
3. Objawy zapalenia okołoustnego
4. Przyczyny okołoustnego zapalenia skóry
5. Wysypka alergiczna a zapalenie okołoustne – różnice
6. Diagnostyka okołoustnego zapalenia skóry
7. Leczenie wysypki wokół ust – skuteczne metody i zalecenia

Wysypka wokół ust – czym jest zapalenie okołoustne?

Wysypka wokół ust, określana często jako zapalenie okołoustne (łac. dermatitis perioralis), to rodzaj stanu zapalnego skóry, który charakteryzuje się czerwoną, łuszczącą się i często swędzącą wysypką. Zmiany skórne zazwyczaj pojawiają się wokół ust, ale mogą rozprzestrzenić się nawet na okolice nosa, a czasami także oczu. Najczęściej dotyka osoby młode, kobiety w wieku 20-40 lat, ale może również występować u dzieci.

Wysypka wokół ust u dziecka

Chociaż u dorosłych objawy zapalenia okołoustnego są bardziej nasilone, u dzieci choroba ta również może występować, szczególnie w przypadku skóry wrażliwej. Zwykle występuje u dzieci z atopowym zapaleniem skóry, a także u tych, które stosują kremy z kortykosteroidami. Czynnikiem drażniącym bardzo często jest także ślina, która szczególnie u najmłodszych dzieci, również u niemowląt, może utrudniać gojenie się zmian. Problem z wysypką wokół ust może pojawić się także w wyniku inhalacji lekami sterydowymi w czasie choroby. Dlatego po jej wykonaniu zalecane jest przemycie skóry wodą.

Objawy zapalenia okołoustnego

Objawy zapalenia okołoustnego są zróżnicowane, a ich nasilenie zależy od przyczyny i indywidualnych predyspozycji skóry. Główne objawy to czerwona obwódka wokół ust, pieczenie skóry, a czasem jej swędzenie. Wysypka przyjmuje formę drobnych grudek i krostek, które są umiejscowione w bliskiej odległości od siebie, tworząc zaczerwienione, łuszczące się plamy. Zmiany te zazwyczaj nie obejmują samego obszaru warg, pozostawiając niewielki „pas bezpieczeństwa” wokół czerwieni wargowej.

Przyczyny okołoustnego zapalenia skóry

Wysypka wokół ust to stan zapalny, który może być wywołany przez szereg różnych czynników. Przyczyny tego problemu mogą być złożone i obejmować zarówno wpływ czynników zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Skóra wokół ust jest wyjątkowo delikatna, a dodatkowo często narażona jest na kontakt z substancjami drażniącymi pochodzącymi z kosmetyków, produktów spożywczych czy kremów leczniczych.

Nadmierne stosowanie kremów kortykosteroidowych

Jednym z głównych wyzwalaczy zapalenia okołoustnego jest stosowanie kremów zawierających kortykosteroidy. Te maści i kremy są często przepisywane w przypadku stanów zapalnych skóry, takich jak egzema czy łuszczyca, ponieważ kortykosteroidy skutecznie łagodzą objawy zapalne. Niestety, ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do uzależnienia skóry od tej substancji. Gdy krem kortykosteroidowy jest nagle odstawiony, skóra reaguje nasileniem objawów, co objawia się wysypką wokół ust.

Stosowanie ciężkich kosmetyków i produktów pielęgnacyjnych

Wiele osób zmagających się z zapaleniem okołoustnym zauważa, że przyczyną problemu mogą być nieodpowiednie kosmetyki. Stosowanie kremów nawilżających o bogatej, ciężkiej formule, zawierających substancje zapachowe, silikony, konserwanty i alkohol, może podrażniać skórę i zapychać pory. Skóra wokół ust jest wyjątkowo cienka, przez co jest bardziej podatna na działanie agresywnych składników chemicznych.

Czynniki hormonalne

Zapalenie okołoustne występuje częściej u kobiet, zwłaszcza w wieku 20-40 lat, co sugeruje związek z hormonami. Wahania poziomu estrogenów i progesteronu mogą wpływać na skórę, a szczególnie na jej podatność na podrażnienia. Zmiany hormonalne, które występują w trakcie cyklu miesiączkowego, ciąży, menopauzy lub w wyniku stosowania antykoncepcji hormonalnej, mogą przyczyniać się do powstania wysypki wokół ust. Skóra, reagując na wahania poziomu hormonów, staje się bardziej wrażliwa na czynniki zewnętrzne, a jej bariera ochronna może zostać osłabiona.

Czynniki alergiczne

Wysypka wokół ust może być również spowodowana reakcjami alergicznymi. Alergia kontaktowa może wynikać z użycia określonych kosmetyków, pasty do zębów (zwłaszcza zawierającej fluor), produktów spożywczych, a nawet biżuterii czy detergentów. Substancje drażniące, takie jak parabeny, sztuczne barwniki, konserwanty i substancje zapachowe, mogą wywoływać reakcje alergiczne, prowadząc do pojawienia się zapalenia okołoustnego. Osoby z alergiami lub skórą wrażliwą powinny szczególnie zwracać uwagę na skład produktów, które stosują w okolicach ust.

Ślina i wilgoć wokół ust

U osób, które mają tendencję do oblizywania ust, może wystąpić podrażnienie skóry spowodowane częstym kontaktem z wilgocią. Ślina zawiera enzymy trawienne, które mogą przyczyniać się do osłabienia bariery ochronnej skóry wokół ust. Skóra narażona na stałe zawilgocenie staje się bardziej podatna na infekcje bakteryjne i drożdżakowe, co prowadzi do stanów zapalnych oraz powstawania wysypki.

Dieta i styl życia

Choć dieta nie jest bezpośrednią przyczyną zapalenia okołoustnego, pewne pokarmy mogą nasilać objawy, szczególnie u osób o wrażliwej skórze. Spożywanie dużej ilości przetworzonej żywności, cukru, tłuszczów trans oraz ostrych przypraw może wpływać na jej ogólny stan. Dodatkowo, brak snu i stres wpływają na poziom kortyzolu – hormonu, który osłabia odporność skóry i może przyczyniać się do powstawania stanów zapalnych.

Genetyka i skłonność do trądziku różowatego

Osoby z predyspozycjami genetycznymi do trądziku różowatego mają większą tendencję do rozwijania zapalenia okołoustnego. Trądzik różowaty to przewlekłe schorzenie skóry, które charakteryzuje się zaczerwienieniem, rozszerzeniem naczyń krwionośnych i powstawaniem krostek na twarzy. Skóra dotkniętych nim osób jest wyjątkowo wrażliwa, co może sprawiać, że ich cera gorzej reaguje na drażniące czynniki zewnętrzne, a wysypka wokół ust jest bardziej prawdopodobna.

Diagnostyka okołoustnego zapalenia skóry

Dokładne rozpoznanie zapalenia okołoustnego wymaga wizyty u dermatologa, który na podstawie wywiadu i badania fizykalnego może określić przyczynę i zakres zmian skórnych. Warto udać się do specjalisty, gdy wysypka utrzymuje się przez dłuższy czas, nie reaguje na leczenie domowe lub jest bolesna. W niektórych przypadkach mogą być zlecone testy alergiczne, a także badanie mikrobiologiczne, aby wykluczyć infekcje bakteryjne. Diagnostyka różnicowa jest kluczowa, aby skutecznie dopasować terapię.

Leczenie wysypki wokół ust – skuteczne metody i zalecenia

Leczenie wysypki wokół ust zależy od przyczyny, nasilenia objawów oraz indywidualnej kondycji skóry pacjenta. Terapia często wymaga cierpliwości i regularności, a także unikania czynników drażniących, które mogłyby nasilać stan zapalny. Poniżej przedstawiamy różne metody leczenia zapalenia okołoustnego, zarówno farmakologiczne, jak i domowe sposoby.

Unikanie stosowania kortykosteroidów

Kortykosteroidy stosowane na skórę (w formie kremów lub maści) są jednym z głównych czynników wywołujących zapalenie okołoustne. Choć mogą być skuteczne w leczeniu innych stanów zapalnych skóry, stosowanie ich w okolicach twarzy, a zwłaszcza wokół ust, często prowadzi do tzw. efektu "uzależnienia skóry". Przy nagłym odstawieniu kortykosteroidów skóra może reagować nasileniem stanu zapalnego. W przypadku pacjentów, którzy wcześniej używali kortykosteroidów, zaleca się stopniowe ich odstawienie, najlepiej pod kontrolą lekarza, aby uniknąć nagłego pogorszenia stanu skóry.

Leczenie antybiotykami

Antybiotyki są jednym z głównych sposobów leczenia zaawansowanego zapalenia okołoustnego, zwłaszcza gdy domowe sposoby zawodzą. Dermatolog może zalecić:

• Antybiotyki miejscowe – stosowane na skórę antybiotyki, takie jak metronidazol i klindamycyna, pomagają zwalczać bakterie i zmniejszać stan zapalny. Kremy i żele antybiotykowe są aplikowane bezpośrednio na obszar objęty wysypką i mają za zadanie łagodzić zmiany skórne bez obciążania organizmu.
• Antybiotyki doustne – w przypadku nasilonych objawów lub gdy leczenie miejscowe nie przynosi efektu, lekarz może zalecić antybiotyki doustne, np. tetracykliny, takie jak doksycyklina lub minocyklina. Doustne antybiotyki pomagają zmniejszyć stan zapalny od wewnątrz i często stosowane są przez kilka tygodni, aby uzyskać trwały efekt terapeutyczny. Terapia antybiotykowa powinna być zawsze kontrolowana przez specjalistę.

Delikatna pielęgnacja skóry

Skóra wokół ust jest bardzo delikatna, dlatego ważne jest stosowanie odpowiednich produktów pielęgnacyjnych, które nie pogorszą stanu zapalnego. Kluczowe zasady pielęgnacji skóry przy zapaleniu okołoustnym to:

• Łagodne oczyszczanie – wybierajmy produkty bez substancji zapachowych, alkoholu, sztucznych barwników oraz silnych środków konserwujących. Najlepiej sprawdzą się delikatne żele lub pianki do mycia, które nie powodują podrażnień.
• Unikanie tłustych kremów – tłuste kremy mogą zapychać pory i nasilać stan zapalny, dlatego warto wybierać lekkie, nawilżające formuły, które są niekomedogenne (czyli nie powodują zatykania porów). Kremy nawilżające powinny być bezzapachowe i oparte na substancjach takich jak kwas hialuronowy, gliceryna czy aloes.
• Filtr przeciwsłoneczny – skóra dotknięta zapaleniem okołoustnym jest wrażliwa na działanie promieni UV, które mogą nasilać stan zapalny. Warto stosować kremy z filtrem SPF 30 lub wyższym, przeznaczone dla cery wrażliwej. Pamiętając jednak, aby kosmetyk miał lekką, niezapychającą formułę.

Unikanie drażniących kosmetyków i past do zębów

Wysypka wokół ust może być wywołana lub nasilona przez kontakt z drażniącymi substancjami zawartymi w kosmetykach i pastach do zębów. Często w zapaleniu okołoustnym wywołanym czynnikami zewnętrznymi pomocne okazuje się:

• Zmiana pasty do zębów – niektóre pasty do zębów, zwłaszcza te z dodatkiem fluoru, mogą podrażniać delikatną skórę wokół ust. Warto wypróbować pastę bez fluoru lub wybierać produkty przeznaczone dla osób z wrażliwą jamą ustną.
• Unikanie kosmetyków kolorowych – podczas leczenia zapalenia okołoustnego warto ograniczyć stosowanie kosmetyków kolorowych wokół ust, takich jak podkłady, korektory czy szminki, które mogą nasilać stan zapalny lub wywoływać alergie kontaktowe.

Domowe sposoby na łagodzenie objawów

W łagodniejszych przypadkach lub jako uzupełnienie terapii warto wypróbować naturalne metody, które pomogą złagodzić stan zapalny i nawilżyć skórę:

• Aloes – Żel aloesowy ma właściwości łagodzące i nawilżające, dlatego może być stosowany jako naturalny środek do łagodzenia podrażnień wokół ust.
• Kompresy z rumianku – Rumianek ma działanie przeciwzapalne i kojące. Można przygotować napar z rumianku, ostudzić go, a następnie stosować jako delikatny kompres na obszar objęty wysypką.
• Olej z wiesiołka lub olej z nasion ogórecznika – oleje te są bogate w kwasy tłuszczowe omega-6, które wspierają regenerację skóry i mogą pomóc w jej nawilżeniu. Najlepiej aplikować niewielką ilość oleju na noc na czystą skórę.

Probiotyki i dieta

Stan zdrowia skóry jest ściśle powiązany z dietą i mikroflorą jelitową. U niektórych osób stosowanie probiotyków oraz przestrzeganie zrównoważonej diety pomaga złagodzić objawy zapalenia okołoustnego:

• Probiotyki – suplementy probiotyczne mogą wspierać równowagę mikroflory jelitowej, co ma wpływ na stan skóry. Probiotyki znajdują się też w produktach takich jak jogurt, kefir, kiszonki.
• Ograniczenie cukru i przetworzonej żywności – cukier i wysoko przetworzona żywność mogą nasilać stany zapalne w organizmie. Warto ograniczyć ich spożycie i zwiększyć ilość warzyw, owoców oraz źródeł zdrowych tłuszczów, takich jak orzechy i ryby.

Czasami lekarze zalecają uzupełnienie diety o suplementy, które wspierają zdrowie skóry. Mogą to być:

• Witamina B – witaminy z grupy B, szczególnie witamina B3 (niacynamid) i B6, mogą wpływać na poprawę kondycji skóry.
• Witamina C i E – obie witaminy mają silne działanie antyoksydacyjne, co wspiera regenerację skóry i łagodzi stan zapalny.

Źródła:

• DermNet NZ - Perioral Dermatitis
• American Academy of Dermatology - Perioral Dermatitis
• Mayo Clinic - Perioral Dermatitis
• PubMed - Pathophysiology and Treatment of Perioral Dermatitis
• Cleveland Clinic - Perioral Dermatitis Overview