Rogowacenie ciemne skóry – przyczyny, objawy, leczenie [Zdjęcia]

Rogowacenie ciemne skóry występuje zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, może też pojawić się u dzieci. Nadmiernie zrogowaciały naskórek ma ciemną barwę, może być gładki bądź przeciwnie – szorstki, chropowaty. Nierzadko plamom towarzyszy świąd i brodawkowate zmiany. Leczenie rogowacenia ciemnego polega przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej.

Spis treści:

1. Co to jest i jak wygląda rogowacenie ciemne?
2. Rogowacenie ciemne – przyczyny
3. Typy rogowacenia ciemnego skóry
4. Jak leczyć rogowacenie ciemne?

Co to jest i jak wygląda rogowacenie ciemne?

Rogowacenie ciemne (acanthosis nigricans) jest chorobą dermatologiczną, w której występują hiperpigmentacyjne plamy. Wyraźnie odznaczają się one kolorem od otaczającej skóry, przyjmując barwę brązową, a nawet czarną. Zmiany te zazwyczaj rozmieszczone są symetrycznie i pojawiają się głównie w obrębie załamań i fałdów skórnych, np. na szyi, pod pachami, w pachwinach, ale też w pobliżu pępka, na kolanach, w okolicach łokci. W przypadku rogowacenia ciemnego o zaawansowanej formie obejmuje ono też śluzówkę, np. jamy ustnej, oraz skórę twarzy. Typową dla acanthosis nigricans lokalizację przebarwień przedstawia poniższa grafika.

Ciemne plamy pod pachami to jedna z najczęściej występujących form rogowacenia ciemnego, podobnie jak plamy na szyi. Plamy mogą mieć gładką powierzchnię, jednak przy mocno nasilonym rogowaceniu skóra staje się chropowata, sucha i szorstka. Zdarza się, że na skórze pojawiają się też wystające brodawkowate wykwity. Rogowaceniu ciemnemu może też towarzyszyć uciążliwy świąd.

Zobacz także: Rogowacenie okołomieszkowe - dlaczego powstaje i jak je leczyć?

Rogowacenie ciemne – przyczyny

Przyczyny rogowacenia ciemnego nie są do końca poznane. Uważa się, że widoczne na skórze zmiany są efektem nadmiernego rozrostu komórek naskórka, czyli keratynocytów, co z kolei związane jest z oddziaływaniem na nie tzw. czynników wzrostu.

Czynniki wzrostu są białkami biorącymi udział w komunikacji międzykomórkowej poprzez oddziaływanie na receptory konkretnych komórek. Na błonach komórkowych keratynocytów znajdują się receptory podobne do receptorów insulinowych. Insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF) może więc błędnie oddziaływać na komórki naskórka, prowadząc do ich nadmiernego wzrostu i rogowacenia.

Insulinooporność to jedno z głównych schorzeń związanych z występowaniem rogowacenia ciemnego skóry. Acanthosis nigricans bardzo często łączy się też z zespołem metabolicznym, cukrzycą i otyłością. Inne możliwe przyczyny i czynniki ryzyka rogowacenia ciemnego to:

• zaburzenia endokrynologiczne, np. niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników (PCOS), zespół Cushinga, choroba Addisona, akromegalia (związana z gruczolakiem przysadki mózgowej);
• nowotwory – głównie układu pokarmowego (żołądka, jelit, trzustki), ale też np. jajników, nerek;
• choroby genetyczne, np. zespół Pradera-Williego, zespół Sjögrena-Larssona;
• skutek uboczny działania niektórych leków, np. glikokortykosteroidów, doustnych leków antykoncepcyjnych, statyn (stosowanych przy wysokim cholesterolu).

Biorąc pod uwagę, że rogowacenie ciemne może być objawem poważnej choroby i często wyprzedza rozpoznanie schorzenia nawet o kilka lat, w przypadku obecności zmian barwnikowych typowych dla rogowacenia ciemnego zawsze należy skonsultować się z lekarzem i wykonać badania, które pozwolą ustalić przyczynę wystąpienia zmian. Szczególnie istotne jest znalezienie przyczyny rogowacenia ciemnego w wieku dziecięcym – najczęściej jest to otyłość, cukrzyca lub insulinooporność.

Typy rogowacenia ciemnego skóry

Wyróżniono kilka typów rogowacenia ciemnego. Podstawowym kryterium dokonanego przez specjalistów podziału jest przede wszystkim główna przyczyna acanthosis nigricans. Do typów rogowacenia ciemnego zalicza się:

• typ związany z insulinoopornością i cukrzycą – najczęściej występujący, również u dzieci;
• typ związany z otyłością – również bardzo częsty, także u dzieci, dobra wiadomość jest taka, że po zmniejszeniu masy ciała rogowacenie ciemne zwykle zanika;
• typ związany z współwystępowaniem różnych zespołów chorobowych, np. zaburzeń hormonalnych i metabolicznych;
• typ akralny – rogowacenie akralne jest defektem kosmetycznym występującym u osób zdrowych, zwykle zmiany pojawiają się na kolanach, łokciach i grzbietowej powierzchni stóp;
• typ jednostronny – stanowi początek postaci akralnej lub typu związanego z insulinoopornością;
• typ związany ze stosowaniem leków;
• typ związany z chorobami nowotworowymi – jest to tzw. rogowacenie ciemne złośliwe, nazywane też zespołem paraneoplastycznym, ponieważ ciemne plamy na skórze są objawem choroby nowotworowej narządu innego niż skóra, a więc np. wspomnianych wyżej nowotworów złośliwych układu pokarmowego, często dotyczy dłoni i stóp;
• typ mieszany - jest to postać związana z współwystępowaniem kilku wymienionych powyżej przyczyn.

Jak leczyć rogowacenie ciemne?

Leczenie rogowacenia ciemnego polega przede wszystkim na terapii choroby, która jest przyczyną pojawienia się zmian skórnych. Dlatego zwykle niezbędne jest przeprowadzenie konkretnych badań, a następnie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Rogowacenie ciemne najczęściej ustępuje, kiedy główna przyczyna zostanie wyeliminowana.

Jeśli przyczyną rogowacenia ciemnego jest insulinooporność, cukrzyca lub otyłość, konieczna jest również zmiana stylu życia i diety, co powinno doprowadzić do redukcji masy ciała i unormowania poziomu cukru i insuliny we krwi.

Wspomagająco w usuwaniu zmian pigmentacyjnych charakterystycznych dla rogowacenia ciemnego stosowane są m.in. laseroterapia, peelingi chemiczne (głównie z kwasem glikolowym lub trójchlorooctowym).

Leczenie można uzupełnić nakładaniem na brązowe plamy na skórze kremów na przebarwienia, które zawierają substancje złuszczające i rozjaśniające, np. kwasy, arbutynę, witaminę C, retinol. Można wspomóc się również domowymi sposobami. Zmiany na skórze delikatnie rozjaśni przemywanie jej wacikiem nasączonym sokiem z cytryny, aplikowanie na noc oleju kokosowego czy wykonywanie okładów z ogórka.