Czerwona obwódka wokół ust – przyczyny i leczenie

Czerwona obwódka wokół ust jest problemem, który częściej dotyczy kobiet i dzieci niż mężczyzn. Czasem pojawia się epizodycznie, dość szybko i łatwo poddając się leczeniu. Jeśli jednak podłoże zapalenia okołoustnego jest bardziej złożone, związane np. z hormonami czy chorobą ogólnoustrojową, może mieć charakter przewlekły i nawracający. W zależności od przyczyny dermatolog może zalecić miejscowe maści z antybiotykiem czy przeciwgrzybicze. Leczenie warto wspierać stosowaniem nawilżających i natłuszczających kremów.

Spis treści:

1. Co oznacza czerwona obwódka wokół ust?
2. Jak objawia się zapalenie okołoustne?
3. Czerwona obwódka i wysypka wokół ust u dziecka
4. Leczenie zapalenia okołoustnego
5. Pielęgnacja skóry przy zapaleniu okołoustnym
6. Jak uniknąć zachorowania na zapalenie okołoustne?

Co oznacza czerwona obwódka wokół ust?

Czerwona obwódka wokół ust wskazuje na zapalenie okołoustne, nazywane też dermatozą okołoustną (dermatitis perioralis). Jest to dość ogólne określenie, które oznacza, że w okolicach ust rozwinął się stan zapalny skóry. Natomiast za jego powstanie mogą odpowiadać bardzo różne czynniki, od niegroźnych i łatwych do wyeliminowania, po poważniejsze, które będą wymagać dłuższej terapii. Do najczęściej spotykanych przyczyn i czynników sprzyjających okołoustnemu zapaleniu skóry należą:

• długotrwałe miejscowe stosowanie preparatów z glikokortykosteroidami;
• infekcje bakteryjne i grzybicze;
• infekcje pasożytnicze (konkretnie zakażenie nużeńcem ludzkim);
• stosowanie drażniących kosmetyków;
• zbyt tłusta lub zbyt sucha skóra;
• nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV;
• alergia kontaktowa lub pokarmowa;
• niedobory pokarmowe (zwłaszcza witamin z grupy B i żelaza, w takim przypadku często występują też tzw. zajady i pękające kąciki ust);
• atopowe zapalenie skóry;
• zaburzenia hormonalne (zaobserwowano, że objawy zapalenia okołoustnego u kobiet nasilają się w okresie przedmiesiączkowym);
• przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej;
• choroby immunologiczne.

Zapalenie okołoustne rzadziej występuje u mężczyzn, jednak kiedy już do niego dojdzie, najczęściej odpowiadają za nie urazy mechaniczne związane z nieprawidłowym goleniem. Już samo drażnienie skóry maszynką sprzyja zaczerwienieniom, dodatkowo może dojść do nadkażenia bakteryjnego lub grzybiczego.

Jak objawia się zapalenie okołoustne?

Głównym objawem dermatitis perioralis jest zaczerwienienie skóry wokół ust. Co istotne, nie dotyczy ono samych warg. W sytuacji, gdy intensywnie czerwony kolor przybierają wargi, wówczas jest to tzw. zapalenie czerwieni wargowej. Przy zapaleniu okołoustnym pojawiają się też inne symptomy, niektóre mocno dokuczliwe. Charakterystyczne są wykwity grudkowo-rumieniowe, czyli po prostu krostki wokół ust, ale nie tylko, bo często pokrywają one również brodę czy okolice bruzd nosowo-wargowych. Skóra jest też zwykle przesuszona, łuszczy się, piecze, a nawet intensywnie swędzi (ten objaw może wskazywać szczególnie na zakażenie nużeńcem). Obszar wokół ust może być też obrzmiały, zwłaszcza jeśli przyczyną jest alergia.

Zobacz także: Sucha skóra wokół ust - jakie są przyczyny i jak ją nawilżyć?

Czerwona obwódka i wysypka wokół ust u dziecka

Okołoustne zapalenie skóry dobrze znane jest wielu rodzicom, którzy zmagają się z takim problemem u swoich dzieci. W tej grupie dominują niemowlęta, u których za powstanie stanu zapalnego odpowiada nadmiar śliny gromadzący się na powierzchni skóry, co ma miejsce szczególnie w okresie ząbkowania. W dodatku małe dzieci chętnie wkładają rączki do buzi, przenosząc w ten sposób drobnoustroje mogące wywołać zapalenie.

U starszych dzieci warto wziąć pod uwagę zwłaszcza podłoże alergiczne. Zmiany zapalne mogą być wówczas mocno nasilone i oprócz zaczerwienienia skóry wokół ust pojawia się też swędząca wysypka.

Leczenie zapalenia okołoustnego

W pierwszym kroku należy rozpoznać zapalenie okołoustne i ustalić jego przyczynę. Jeśli pojawiło się u małego, ząbkującego dziecka, bardzo możliwe, że jest nią właśnie drażnienie skóry przez ślinę. W takim przypadku trzeba zwrócić największą uwagę na to, żeby zapewnić skórze „izolację” od śliny i znajdujących się w niej enzymów poprzez regularne nakładanie kremu z panthenolem czy alantoiną. Zadziałają one łagodząco i pozostawią cienką ochronną warstewkę. Kluczowe jest także regularne osuszanie skóry.

Jeśli jednak okołoustne zapalenie skóry wystąpiło u starszego dziecka czy osoby dorosłej, pod uwagę należy brać inne możliwe czynniki. Wizyta u dermatologa jest niezbędna zwłaszcza wtedy, gdy zmiany zapalne są mocno nasilone, powodują duży dyskomfort czy często nawracają. Zwykle już sam wywiad i obejrzenie skóry pozwala lekarzowi na ustalenie przyczyny i zaproponowanie odpowiedniego leczenia. Czasem może być jednak potrzebne wykonanie biopsji i badanie histopatologiczne.

Kiedy już lekarz ustali rozpoznanie, zaleci terapię farmakologiczną, która pozwoli na całkowite wyleczenie zapalenia. Gdy przyczyną jest infekcja grzybicza, skuteczne będą miejscowe maści przeciwgrzybicze. Przy podłożu bakteryjnym będą to maści z antybiotykiem. Jeśli zmiany są bardzo nasilone, leczenie może obejmować także doustne przyjmowanie antybiotyków.

Niezbędne w leczeniu zapalenia okołoustnego jest wyeliminowanie czynników potencjalnie drażniących, takich jak kosmetyki z alkoholem, sztucznymi barwnikami i konserwantami, najlepiej ograniczyć też spożywanie potraw z ostrymi przyprawami. W diecie warto natomiast uwzględnić pokarmy bogate w witaminy z grupy B i żelazo.

Pielęgnacja skóry przy zapaleniu okołoustnym

Jeśli na skórze występuje zapalenie okołoustne, wymaga ona bardzo delikatnego traktowania. Z pielęgnacji nie tylko trzeba usunąć drażniące preparaty, ale ważne jest włączenie do niej kosmetyków, które zadziałają łagodząco i pomogą zregenerować skórę wokół ust. To zadanie dla wspomnianych kremów z panthenolem i alantoiną, jednak pomocne będą też kremy barierowe, które nie tylko koją i przyspieszają regenerację, ale też wzmacniają ochronną barierę hydrolipidową. Dzięki temu skóra będzie bardziej odporna na podrażnienia, zmniejszy się jej suchość i ograniczone zostanie łuszczenie.

Do oczyszczania twarzy używajcie łagodnych kosmetyków. W tej roli dobrze wypadną emulsje myjące o krótkim składzie, pozbawione zbędnych substancji zapachowych czy barwników. Równie delikatny powinien być stosowany tonik do twarzy. Absolutnie nie może zawierać alkoholu, w odstawkę muszą też iść toniki kwasowe. Zastąpcie je np. hydrolatem aloesowym.

Jak uniknąć zachorowania na zapalenie okołoustne?

Profilaktyka dermatozy okołoustnej powinna obejmować przede wszystkim prawidłową higienę twarzy i jamy ustnej. Unikajcie dotykania okolic ust dłońmi, na których w ciągu dnia gromadzi się mnóstwo bakterii, grzybów i wirusów. Zimą powstrzymujcie się od oblizywania warg na mrozie, czego efektem jest właśnie zaczerwienienie i podrażnienie skóry i pojawienie się czerwonej obwódki wokół ust. Biorąc pod uwagę, że za dermatozę często odpowiada stosowanie maści z glikokortykosteroidami, należy ograniczyć ich nakładanie wyłącznie do sytuacji, kiedy zostaną zalecone przez lekarza.