Zanokcica – co to za choroba i jak ją wyleczyć? Wyjaśnia dr n. med. Marta Denisow-Pietrzyk

Zanokcica to choroba, która wywołuje ból i dyskomfort oraz może prowadzić do wizualnych i nieestetycznych zmian wyglądu paznokci. W przypadku szybkiego wdrożenia odpowiedniej kuracji jest stosunkowo łatwa do wyleczenia. Jeśli jednak zbagatelizujesz jej objawy, może stać się schorzeniem przewlekłym lub prowadzić do nieprzyjemnych powikłań. Sprawdź, jak rozpoznać tę chorobę oraz jak się przed nią ustrzec.

Spis treści:

1. Czym jest zanokcica paznokcia? Charakterystyka, rodzaje zanokcicy
2. Przyczyny powstawania zanokcicy. Skąd się bierze ta choroba?
3. Rozpoznawanie zanokcicy. Jak się objawia i jak odróżnić ją od innych chorób?
4. Metody leczenia zanokcicy - domowe sposoby, lecznicza kąpiel, maści i leki
5. Profilaktyka zanokcicy i zmniejszanie ryzyka stanu zapalnego paznokci
6. Zanokcica nawracająca, powikłania zanokcicy - do jakiego lekarza się zgłosić?

Czym jest zanokcica? Charakterystyka choroby, rodzaje zanokcicy

Zanokcica jest powszechną chorobą skóry wokół paznokcia. Niestety, problem jest bardzo często ignorowany, mimo że daje widoczne objawy. Schorzenie najczęściej pojawia się w wale paznokciowym, czyli skórze i tkankach okalających paznokcie dłoni oraz stóp. W niektórych przypadkach choroba może rozprzestrzenić się na płytkę. Dzieje się tak zazwyczaj na skutek bagatelizowania objawów i braku wprowadzenia odpowiedniego leczenia.

Doktor Denisow-Pietrzyk zaznaczyła, że zanokcica jest najczęściej wywoływana poprzez nadkażenie tkanek bakteriami naszej naturalnej flory fizjologicznej, po urazie płytki lub obszaru skóry okalającego paznokieć.

Najczęściej przyczyną jest występujące w wyniku urazu nadkażenie tkanki otaczającej paznokieć naszą fizjologiczną florą bakteryjną np. Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes. Bakterie te bytują na skórze oraz w fałdach paznokciowych, a w następstwie urazu i późniejszego zakłócenia bariery ochronnej opuszki palca, powodują zakażenie i powstanie choroby zwanej zanokcicą – tłumaczy ekspertka.

Co ważne, odpowiedzialne za wystąpienie choroby mogą być drobnoustroje naturalnie bytujące w naszej jamie ustnej. Kontakt wydzielin z uszkodzoną tkanką wokół paznokci może prowadzić do wystąpienia zakażenia bakteriami tlenowymi i beztlenowymi, a w rzadszych przypadkach nawet wirusem opryszczki pospolitej. Dlatego na chorobę mogą być narażone osoby, które mają nawyk "ssania" palców lub obgryzania paznokci.

Kontakt paznokci z wydzielinami jamy ustnej może predysponować do zakażenia florą jamy ustnej, w tym bakteriami tlenowymi i bakteriami beztlenowymi, a w rzadkich przypadkach również wirusem opryszczki pospolitej. W związku z tym na wystąpienie zanokcicy bardziej narażeni są pacjenci, którzy np. obgryzają paznokcie. Taką etiologię należy brać pod uwagę w przypadku nawracających zakażeń okolicy paznokci rąk – wyjaśnia dr Denisow-Pietrzyk.

Eksperci wyróżniają dwa rodzaje zanokcicy:

• zanokcica ostra – trwa do 6 tygodni,
• zanokcica przewlekła – trwa ponad 6 tygodni.

Zobacz także: Jak dbać o paznokcie? Prawidłowa pielęgnacja paznokci, która wzmocni płytkę

Przyczyny powstawania zanokcicy. Skąd się bierze ta choroba?

Wiesz już, że zanokcica jest wywoływana nadkażeniem tkanek okalających paznokieć przez bakterie tlenowe, beztlenowe, a w niektórych przypadkach wirusy. Przyjrzymy się trochę dokładniej przyczynom występowania tej choroby. Co zazwyczaj do niej doprowadza?

Nasza ekspertka zaznaczyła, że najczęstszym czynnikiem wywołującym schorzenie na obszarze rąk jest uraz mechaniczny, który może być spowodowany:

• obgryzaniem paznokci i zadzieraniem skórek,
• nieprawidłowo wykonanym manicure,
• pracami domowymi wykonywanymi w mokrym środowisku i bez odpowiedniego zabezpieczenia,
• pozostaniem ciała obcego w tkance wokół paznokci w związku z urazem.

W przypadku obszaru stóp za zanokcicę odpowiedzialne są najczęściej wrastające paznokcie, związane z naszą anatomiczną budową lub nieprawidłowo wykonanym pedicure. Choroba najczęściej rozwija się na paluchu, jednak zakażenie może dotyczyć także innych palców u stóp.

Najczęstszym czynnikiem inicjującym zanokcicę paznokci rąk jest uraz paznokci, często związany z onychofagią, czyli obgryzaniem paznokci, pracami domowymi wykonywanymi w mokrym środowisku, nieprawidłowo wykonanym manicure, pozostaniem ciała obcego w wale paznokciowym w związku z urazem. Natomiast w przypadku paznokci stóp najczęstszą przyczyną są wrastające paznokcie, do których predysponuje anatomiczna budowa palców stóp lub źle wykonywany pedicure. Najczęściej zanokcica dotyczy palucha, tzn. pierwszego palca ale może dotyczyć też innych palców stóp – tłumaczy dermatolożka.

Czy istnieją naturalne predyspozycje, które zwiększają ryzyko wystąpienia choroby? Tak. Jest nią wcześniej wspomniana anatomiczna budowa palców stóp, która prowadzi do problemu wrastających paznokci.

U takich pacjentów istnieje ryzyko nawrotów stanów zapalnych okolicy wałów paznokciowych. Aby tego uniknąć należy właściwie pielęgnować paznokcie, unikać urazów – dodaje dr Denisow-Pietrzyk.

Zobacz także: Pofalowane paznokcie – skąd się biorą i jak wygładzić płytkę paznokcia z bruzdami

Rozpoznawanie zanokcicy. Jak się objawia i jak odróżnić ją od innych chorób paznokci?

Jak już wiemy, zanokcica może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Choroba wywołuje szereg nieprzyjemnych objawów, które nie powinny być w żadnym przypadku bagatelizowane. Jej obraz kliniczny jest charakterystyczny – lekarz powinien bez problemu zdiagnozować ją podczas wizyty oraz wdrożyć odpowiedni plan leczenia.

Najbardziej charakterystyczną oznaką zanokcicy jest spuchnięty palec przy paznokciu. Opuchlizna wynika z namnażania się drobnoustrojów i wytwarzania przez nich substancji ropnej, która magazynuje się wewnątrz wałów paznokciowych. Spuchnięty palec przy paznokciu nie jest jednak jedynym “znakiem rozpoznawczym” tej choroby. Inne objawy zanokcicy to:

• rozwijający się stan zapalny wokół paznokcia;
• ropień pod paznokciem lub wałem paznokciowym;
• wyciek substancji ropnej ze skóry okalającej płytkę;
• pulsujący ból palca, który utrudnia codzienne funkcjonowanie;
• pogrubienie skóry wokół chorego paznokcia;
• obrzęk wału paznokciowego.

Jak odróżnić zanokcicę od innych chorób paznokci? Doktor Denisow-Pietrzyk zaznaczyła, że znakiem wyróżniającym to schorzenie są ból i obrzęk wału paznokciowego, a w rzadszych przypadkach występowanie krost i ropnia. Należy jednak pamiętać, że żadne objawy wskazujące na stan zapalny nie powinny być ignorowane. Każda zmiana tkanek okalających paznokieć powinna zostać skonsultowana ze specjalistą, szczególnie jeśli objawy nie ustępują. Co ważne, zanokcica może prowadzić do powikłań, takich jak zgrubienie i zabarwienie płytki paznokciowej, występowanie ropni podpaznokciowych czy zniszczenie paznokcia.

W przypadku zanokcicy pacjenci zwykle pierwsze objawy zgłaszają po 2-5 dniach od zaistnienia czynnika sprawczego, np. urazu. Pierwszymi objawami jest zwykle rumień, obrzęk, ból i tkliwością wzdłuż wału paznokcia. Uciskanie wzdłuż wału paznokciowego może prowadzić do wysięku ropnego materiału. Czasami mogą pojawić się krosty lub ropień. Od innych chorób paznokci zanokcicę odróżnia ból i obrzęk wału paznokciowego – wyjaśnia dermatolożka.

Zobacz także: Łamliwe paznokcie – przyczyny i sposoby na ich wzmocnienie

Metody leczenia zanokcicy - domowe sposoby, lecznicza kąpiel, maści i leki

Doktor Denisow-Pietrzyk zapytałam także o metody leczenia zanokcicy. Nasza ekspertka podkreśliła, że z chorobą walczy się głównie za pomocą domowych sposobów. Szczególnie polecana jest lecznicza kąpiel, czyli moczenie nadkażonego miejsca w ciepłej wodzie, czasami z dodatkiem mydła lub soli.

Tak naprawdę zanokcicę leczy się głównie „domowymi sposobami”, tzn. właśnie moczeniem w ciepłej wodzie czasami z dodatkiem mydła. Można stosować również ciepłe, mokre okłady z szarego mydła – mówi ekspertka.

Czy na chory obszar powinno się aplikować maści i leki? Tak, w przypadku wystąpienia nadkażenia wskazane jest leczenie miejscowe, z użyciem powszechnie dostępnych środków odkażających. Mimo tego nie należy zapominać o wcześniej wspomnianej leczniczej kąpieli. Pani doktor zaznaczyła, że warto powtarzać czynność co około 8 godzin.

Zwykle wystarczające jest leczenie miejscowe. Stosuje się powszechnie dostępnie środki odkażające. Ponadto zaleca się moczenie palca co około 8 godzin w ciepłej wodzie. Umożliwia to odpływ nagromadzonej treści ropnej oraz oczyszcza miejsce, w którym toczy się infekcja – wyjaśnia.

Czy przy leczeniu zanokcicy konieczne jest przyjmowanie leków doustnych? Podczas standardowego przebiegu choroby nie jest to wskazane. W niektórych przypadkach potrzebne będzie jednak wprowadzenie antybiotykoterapii. Dotyczy to przede wszystkim osób z grupy ryzyka, czyli chorych na cukrzycę, z osłabieniem odporności czy zaburzeniami krążenia.

W przypadku pacjentów z grupy ryzyka, tzn. chorych na cukrzycę, z zaburzeniami krążenia, osłabieniem odporności, do leczenia należy dołączyć doustną antybiotykoterapię. Jeśli zmiany nie ustąpią lub ulegną nasileniu mimo takiego leczenia, wskazana jest konsultacja chirurgiczna i nacięcie wału paznokciowego. W przypadkach przewlekłych stosuje się również leki przeciwgrzybicze – tłumaczy dermatolożka.

Zobacz także: Sine paznokcie u nóg i rąk – przyczyny, sposoby, pielęgnacja

Profilaktyka zanokcicy i zmniejszanie ryzyka stanu zapalnego paznokci

Znasz już przyczyny i objawy zanokcicy oraz najpopularniejsze metody leczenia tej choroby. Czy istnieją sposoby, które pozwolą nam się przed nią ustrzec? Tak. Przeciwdziałanie zanokcicy opiera się na odpowiedniej higienie oraz zapobieganiu urazom mechanicznym dłoni i rąk. W przypadku nawracających stanów zapalnych wokół paznokci ważne jest unikanie długotrwałej ekspozycji skóry na wilgoć, na przykład podczas wykonywania prac domowych.

W profilaktyce zanokcicy ogromnie ważne jest wykonywanie manicure oraz pedicure w odpowiednich warunkach sanitarnych, z użyciem sterylnych narzędzi.

Szczególnie w przypadku paznokci stóp należy uważać na głębokie wycinanie brzegów paznokci bezpośrednio przy wałach paznokciowych. Dodatkowo ważne jest noszenie wygodnego, nieuciskającego obuwia. W przypadku wrastających paznokci pomocna może być wizyta u podologa lub chirurga w celu korekty toru wzrostu paznokcia – mówi ekspertka.

W sieci spotkałam się z opiniami, że do rozwoju chorób paznokci może przyczyniać się używanie światło utwardzalnych lakierów hybrydowych. Doktor Denisow-Pietrzyk zaznaczyła jednak, że występowanie zanokcicy nie jest związane z rodzajem wykonywanego manicure lub pedicure.

Profesjonalnie wykonany manicure, niezależnie od tego, czy będzie to manicure hybrydowy, czy zwykły, nie zwiększa ryzyka zanokcicy. Niestety w wielu miejscach manicure wykonywany jest przez osoby ze słabym wyszkoleniem, niedoświadczone lub co gorsza – używające niesterylnych narzędzi. Na używanie czystych, najlepiej sterylnych narzędzi należy zwrócić uwagę, wybierając salon wykonujący manicure, ale też podczas wykonywania zabiegu samemu w domu. Jeśli nie jesteśmy pewne, jak powinnyśmy przeprowadzić procedurę manicure i pedicure, powinnyśmy udać się do profesjonalnego salonu i uważać na nadmierne usuwanie tzw. skórek oraz właściwe, nie za krótkie obcinanie paznokci, szczególnie stóp – tłumaczy.

Jak przeciwdziałać zanokcicy na co dzień? Podsumowując, warto wprowadzić odpowiednie nawyki, takie jak:

• unikanie obgryzania paznokci i zadzierania skórek,
• dbanie o higienę dłoni oraz stóp,
• zakładanie rękawic ochronnych podczas sprzątania czy wykonywania prac domowych, ogrodowych i naprawczych,
• poprawne wykonywanie manicure i pedicure z użyciem sterylnych narzędzi.

Zanokcica nawracająca, powikłania zanokcicy - do jakiego lekarza się zgłosić?

Należy pamiętać, że w przypadku nawracającego stanu zapalnego paznokcia i jego okolic lub wystąpienia powikłań po zanokcicy niezbędna będzie ponowna konsultacja ze specjalistą. Do jakiego lekarza się udać? Najlepiej do dermatologa, czyli takiego specjalizującego się w chorobach skóry i jej przydatków, albo podologa, czyli specjalisty od chorób stóp i paznokci. W niektórych przypadkach niezbędna będzie konsultacja z chirurgiem, szczególnie jeśli stan zapalny jest wywołany przez problem wrastających paznokci.

Pamiętaj, że w przypadku zauważenia jakichkolwiek niestandardowych objawów, konieczna będzie wizyta u lekarza. Żadna choroba nie powinna być bagatelizowana, nawet jeśli dotyczy tak małego obszaru naszego ciała, jak paznokieć.

Odpowiedzi udzieliła dr n. med. Marta Denisow-Pietrzyk PP Clinic w Lublinie. Specjalistka dermatologii i wenerologii. Wraz z mężem prowadzi PPC Clinic w Lublinie. Zajmuje się nie tylko konwencjonalną dermatologią, ale również wykorzystuje wiedzę medyczną w medycynie przeciwstarzeniowej. W 2019 roku uzyskała stopień doktora nauk medycznych na podstawie badań dotyczących pacjentów z łuszczycą pospolitą. Jest aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego oraz uczestnikiem licznych konferencji krajowych i międzynarodowych dotyczących dermatologii, medycyny estetycznej i przeciwstarzeniowej.