Łojotok – przyczyny, objawy, leczenie

Łojotok może pojawić się już u niemowląt, prowadząc do powstania ciemieniuchy. W dzieciństwie praca gruczołów łojowych się uspokaja, żeby ponownie przyspieszyć w okresie dojrzewania na skutek gwałtownych zmian hormonalnych. Do nasilenia łojotoku przyczynia się też stres i niewłaściwa dieta. Leczenie łojotoku polega na stosowaniu odpowiednich kosmetyków, wprowadzeniu zmian w diecie, a czasem również na leczeniu farmakologicznym.

Spis treści:

1. Co to jest łojotok?
2. Przyczyny łojotoku
3. Rodzaje i objawy łojotoku
4. Łojotok a wypadanie włosów
5. Leczenie łojotoku skóry głowy
6. Leczenie łojotoku na twarzy
7. Dieta na łojotok

Co to jest łojotok?

Łojotok (seborrhea) to nic innego jak nadmierne wydzielanie łoju przez wytwarzające go gruczoły rozmieszczone w skórze. Warto wiedzieć, że łój sam w sobie jest niezbędny dla zdrowia skóry i włosów – zabezpiecza przed utratą wilgoci, dodaje elastyczności, zwiększa odporność na działanie czynników zewnętrznych. Problem pojawia się dopiero wtedy, gdy jest go zbyt dużo.

Łojotok często można zaobserwować już u noworodków i niemowląt, w przypadku których dużą rolę ogrywają zarówno krążące jeszcze we krwi dziecka hormony matki, jak i nieuregulowana praca gruczołów łojowych. Konsekwencją bywa ciemieniucha obejmująca nieraz nie tylko główkę dziecka, ale też np. brwi.

Z upływem miesięcy i lat praca gruczołów się uspokaja, a do ponownego nasilenia dochodzi w okresie dojrzewania. Jeśli łojotok nie ustępuje po pokwitaniu i obecny jest też w dorosłości, oznacza to, że prawdopodobnie występują zaburzenia hormonalne, które zaburzają aktywność gruczołów łojowych. Szacuje się, że z łojotokiem zmaga się ok. 30% dorosłych osób.

Przyczyny łojotoku

Najważniejszą przyczyną łojotoku, niezależnie od wieku, są czynniki hormonalne. W gruczołach łojowych obecne są receptory androgenowe i to właśnie nadmiar krążących w organizmie androgenów sprzyja pobudzeniu wydzielania łoju. Z tego też powodu łojotok jest bardzo częstym problemem nastolatków, u których następuje gwałtowny wzrost poziomu androgenów. Nadmiar tych hormonów może być związany również z hiperandrogenizmem u kobiet, występującym m.in. przy zespole policystycznych jajników (PCOS).

Choć hormony są głównym czynnikiem odpowiadającym za łojotok, to nie są jedynym. Ważną rolę odgrywają też predyspozycje genetyczne. Do nasilenia łojotoku przyczyniają się również:

• stres;
• niewłaściwa dieta (obfitująca m.in. w tłuszcze nasycone, wysoko przetworzone produkty);
• niedobory np. nienasyconych kwasów tłuszczowych, cynku, selenu, witamin A, C, E, PP, z grupy B;
• zbyt częste dotykanie skóry dłońmi, na których dodatkowo przenoszone są zanieczyszczenia, bakterie i grzyby;
• niewłaściwa pielęgnacja (m.in. stosowanie wysuszających kosmetyków z alkoholem, nadmierne stosowanie kosmetyków matujących, suszenie włosów gorącym nawiewem suszarki);
• suche i ogrzewane pomieszczenia w sezonie zimowym.

Rodzaje i objawy łojotoku

Łojotok dotyczy w głównej mierze tych miejsc, w których jest największe nagromadzenie gruczołów łojowych. Z uwagi na lokalizację wyróżnia się więc dwa podstawowe rodzaje łojotoku:

• łojotok skóry głowy,
• łojotok skóry twarzy.

Nie oznacza to jednak, że łojotok nie może występować nigdzie indziej. Często obejmuje też klatkę piersiową, okolice za uszami czy plecy. Rzadko kiedy jest tak, że łojotok ograniczony jest tylko do jednej partii ciała. Zwykle więc dana osoba zmaga się zarówno w łojotokiem twarzy, jak i łojotokiem głowy, choć mogą mieć one różne nasilenie.

Dodatkowy podział łojotoku uwzględnia również charakter wydzieliny pokrywającej skórę, jak i kondycję samej skóry. W takim przypadku łojotok dzieli się na:

• łojotok tłusty (nazywany też suchym) – skóra pokryta jest grubą warstewką łoju, ale sama w sobie jest przesuszona i odwodniona;
• łojotok oleisty – łojotokowi towarzyszy tłusta skóra;
• łojotok płynny – razem z łojotokiem występuje nadmierna potliwość, co w efekcie sprawia, że skórę pokrywa mieszanka łoju i potu.

Głównym objawem łojotoku jest oczywiście wyraźnie widoczna na skórze twarzy i/lub głowy warstewka łoju. Twarz krótko po umyciu zaczyna się nieestetycznie świecić, szczególnie w tzw. strefie T, czyli na czole, nosie i brodzie. Często łojotokowi twarzy towarzyszy trądzik. Łojotok głowy objawia się z kolei zbyt szybkim przetłuszczaniem się włosów, które niedługo po umyciu stają się nieświeże i przylegają do skóry. Razem z łojotokiem skóry głowy z kolei nierzadko współwystępuje łupież.

Nadmiar łoju na skórze jest doskonałą pożywką dla bakterii i grzybów, szczególnie dla drożdżaków Malassezia furfur. Stanowią one naturalny składnik mikrobiomu skóry, jeśli jednak namnoży się ich zbyt dużo, może dojść do rozwoju łojotokowego zapalenia skóry. Oprócz łojotoku występuje wówczas również stan zapalny i dokuczają takie objawy jak zaczerwienienie, swędzenie, pieczenie, łuszczenie się skóry.

Łojotok a wypadanie włosów

Leczenie łojotoku należy podjąć nie tylko z uwagi na kwestie estetyczne i higieniczne. Nieleczony łojotok twarzy może prowadzić do bardzo nasilonych zmian trądzikowych, a łojotok skóry głowy nawet do wypadania włosów.

Łój, który zapycha mieszki włosowe, sprawia, że cebulki są niedotlenione, nieodżywione, a powstały z łoju czop może wręcz wypychać z nich włosy. Problem może dodatkowo nasilać towarzyszący łojotokowi świąd i drapanie skóry, co może prowadzić do wyrywania włosów czy powstania na skórze ranek i blizn. Dlatego przy nasilonym łojotoku, a szczególnie w przypadku łojotokowego zapalenia skóry głowy, niezbędna jest wizyta u dermatologa i/lub trychologa i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Leczenie łojotoku skóry głowy

Podstawą w leczeniu łojotoku jest ustalenie jego przyczyny, co może wymagać wykonania określonych badań. Jeśli za łojotok odpowiadają zaburzenia hormonalne, konieczna będzie wizyta u endokrynologa i być może wdrożenie terapii hormonalnej. Oprócz tego niezbędna jest prawidłowa pielęgnacja włosów i skóry głowy, która powinna być wielokierunkowa i bazować na substancjach:

• regulujących pracę gruczołów łojowych,
• przeciwzapalnych i łagodzących podrażnienia,
• przeciwgrzybiczych,
• łagodnie złuszczających i regulujących proces keratynizacji naskórka,
• nawilżającym.

W przypadku łojotoku skóry głowy podstawę leczenia stanowi dobry szampon na łojotok. W jego składzie szukajcie np. kwasu salicylowego, siarczku selenu, siarki, dziegciu. Jeśli na skórze głowy obecny jest również łupież, konieczne będzie stosowanie szamponu przeciwłupieżowego, który zawiera składniki o działaniu przeciwgrzybiczym, takie jak ketokonazol, klotrimazol czy pirokton olaminy.

Pamiętajcie jednak, żeby podczas stosowania tego typu szamponów stosować się do zaleceń producenta co do częstotliwości mycia nim głowy. Jeśli potrzebujecie myć włosy codziennie, a konkretny szampon leczniczy może być stosowany 2-3 razy w tygodniu, w pozostałe dni sięgajcie np. po łagodny szampon ziołowy czy szampon bez SLS.

W przypadku łojotoku skóry głowy pomocne są również szampony oczyszczające, które pomagają usunąć wszelkie zanieczyszczenia i nagromadzony łój. Tego typu kosmetyków nie należy jednak stosować zbyt często – wystarczy raz w tygodniu. Waszym sprzymierzeńcem będą też peelingi trychologiczne, które złuszczą martwy naskórek i odblokują ujścia gruczołów łojowych.

Zobacz także: Szampon do włosów przetłuszczających się [Ranking]

Nie zapominajcie również o ziołach na łojotok. Regularnie stosowane normalizują pracę gruczołów łojowych, zmniejszając tym samym nadprodukcję łoju. Wystarczy sporządzić napar ziołowy, np. z szałwii, pokrzywy, i użyć go do ostatniego płukania po umyciu głowy. Niezawodna będzie też płukanka z octu jabłkowego, która zakwasi skórę, hamując w ten sposób namnażanie drożdżaków.

Wygodne w aplikacji są gotowe wcierki i lotiony ziołowe, które wystarczy wmasować w skórę głowy. Nie tylko zmniejszą łojotok, ale też pobudzą porost włosów i ograniczą ich wypadanie.

Leczenie łojotoku na twarzy

Podobne działanie powinny wykazywać kosmetyki stosowane do pielęgnacji twarzy z łojotokiem. Szczególnie pomocne będą kwasy, np. kwas salicylowy i glikolowy, które uregulują pracę gruczołów łojowych, ale też zadziałają złuszczająco. Do mycia stosujcie delikatne żele i emulsje – ich zadaniem jest usunięcie nagromadzonego sebum, ale równocześnie nie powinny naruszać naturalnej bariery hydrolipidowej i przesuszać skóry, która mimo łojotoku często jest odwodniona.

Po umyciu przetrzyjcie twarz tonikiem, który przywróci skórze fizjologiczne pH. Pamiętajcie, że przy zbyt wysokim (zasadowym) pH dochodzi do zaburzenia równowagi mikrobiomu skóry, dlatego stosowanie toniku jest tak istotne. Absolutnie unikajcie toników i wszelkich kosmetyków do twarzy na bazie alkoholu! Ciekawą propozycją dla cery tłustej, łojotokowej są toniki z kwasami, należy je jednak stosować na noc.

Codziennie aplikujcie krem nawilżający do cery tłustej, który ma lekką konsystencję, a więc nie zadziała komedogennie. Raz w tygodniu wykonujcie peeling. Jeśli oprócz łojotoku zmagacie się z ropnym trądzikiem, nie używajcie peelingu ziarnistego, lecz enzymatycznego. Nadmierny łojotok twarzy uregulują też maseczki z glinkami, np. glinką zieloną.

Zobacz także: Cera tłusta - jak ją rozpoznać i o nią dbać? 3 podstawowe zasady

Dieta na łojotok

W przypadku łojotoku należy zadbać również o to, co codziennie dostarczacie do organizmu razem z pożywieniem. W diecie nie może zabraknąć produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe, które działają przeciwzapalnie. Sięgajcie po orzechy, tłuste ryby morskie, naturalne oleje roślinne.

Kluczowe dla zdrowia skóry są też minerały takie jak siarka, cynk, selen, w jadłospisie powinny więc znaleźć się pestki słonecznika, dyni, jaja. Istotny jest również błonnik, który znajdziecie w owocach i warzywach. Dietę można uzupełnić o tabletki na łojotok uzupełniające ją o niezbędne minerały i witaminy.

W diecie na łojotok należy ograniczyć produkty wysoko przetworzone (np. fast foody, konserwy), alkohol, słodycze, ostre przyprawy.