Trądzik hormonalny po 30. roku życia – skąd się bierze i jak leczyć trądzik u osób dojrzałych?

Trądzik hormonalny po 30. roku życia może mieć różne nasilenie, zwykle jednak niełatwo poddaje się leczeniu i wymaga nawet wielomiesięcznej kuracji. Zmiany trądzikowe najczęściej lokalizują się na brodzie i żuchwie, nieraz przyjmując postać bolesnych podskórnych gul czy ropnych krost, które mogą pozostawiać po sobie przebarwienia i głębokie blizny. O tym, jak trądzik hormonalny wygląda i jak leczyć trądzik u dorosłych, opowiedziała nam Magdalena Łopuszyńska, dermatolożka z ponad 30-letnim doświadczeniem.

Spis treści:

1. Przyczyny trądziku po 30. roku życia: trądzik a hormony
2. Rodzaje trądziku hormonalnego po 30
3. Objawy trądziku hormonalnego po 30
4. Pielęgnacja skóry trądzikowej po trzydziestce
5. Jakie hormony zbadać przy trądziku?
6. Jak leczyć trądzik hormonalny po 30?
7. Domowe sposoby na trądzik po 30
8. Jak złagodzić trądzik hormonalny? Dieta na trądzik dorosłych

Przyczyny trądziku po 30. roku życia: trądzik a hormony

Trądzik u dorosłych ma bardzo złożoną etiopatogenezę i nierzadko nie można ustalić jednej podstawowej przyczyny. Najczęściej jednak uznaje się, że w jego powstawaniu kluczową rolę odgrywają zaburzenia wydzielania łoju, nieprawidłowa keratynizacji ujść gruczołów łojowych i namnożenie bakterii. Jakie są czynniki powodujące trądzik?

Nadaktywne gruczoły łojowe wydzielają zbyt duże ilości sebum. Zdarza się, że nieprawidłowa jest nie tylko jego ilość, ale też skład, co prowadzi do zwiększonej lepkości i utrudnionego wypływu. Zaburzenia keratynizacji skutkują z kolei tym, że martwe komórki naskórka gromadzą się w ujściach gruczołów, zatykają je i uniemożliwiają sebum wypłynięcie na powierzchnię skóry. Powstają zaskórniki zamknięte i otwarte. Ważną rolę odgrywa także mikroflora bakteryjna skóry. Jej naturalnym komponentem jest bakteria Cutibacterium acnes (nazywane też Propionibacterium acnes), problem pojawia się wówczas, gdy równowaga zostaje zachwiana i bakteria nadmiernie się namnaża. Zgromadzone w kanałach łojowych sebum, komórki naskórka i bakterie to idealne warunki dla rozwinięcia stanu zapalnego. Czy jednak rzeczywiście tak zawsze jest?

W niektórych postaciach trądziku w ogóle nie ma bakterii, w innych nie ma stanu zapalnego, w innych dominuje stan zapalny, a w jeszcze innych obecne są głównie zrogowaciałe ujścia gruczołów łojowych. Czynniki te się wzajemnie przeplatają, uzupełniają, jeden pobudza drugi. Udział tych czynników jest różny u różnych osób, stąd każdy trądzik ma trochę inny obraz kliniczny i inaczej reaguje na leczenie. Nie jest to tak oczywista jednostka chorobowa, chociaż tak bardzo pospolita – mówi dermatolożka Magdalena Łopuszyńska.

W przypadku trądziku osób dojrzałych ważną rolę odgrywają zmiany hormonalne, które mogą polegać zarówno na zbyt wysokim, jak i zbyt niskim poziomie hormonów płciowych oraz na zaburzeniu proporcji między nimi. Hormony, które mają największy wpływ na rozwój tej choroby skóry, to:

• androgeny (przede wszystkim testosteron i dihydrotestosteron, czyli DHT) – męskie hormony płciowe, których wpływ na powstawanie trądziku jest dobrze udokumentowany, nie tylko zwiększają wydzielanie łoju, ale też przyczyniają się do nadmiernego rozrostu gruczołów łojowych oraz do zwiększenia rogowacenia kanałów łojowych;
• estrogeny (zwłaszcza estradiol) – żeńskie hormony płciowe, które w niewielkich ilościach produkowane są również u mężczyzn, ich rola jest jeszcze słabo poznana, ale wiadomo, że zmniejszają stężenie androgenów;
• progesteron – również żeński hormon, kluczowy dla prawidłowego przebiegu ciąży, regulujący też cykl menstruacyjny, zaobserwowano, że wraz ze wzrostem jego poziomu następuje pogorszenie stanu cery, dlatego też wiele kobiet zmaga się z trądzikiem w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze, kiedy jego stężenie podnosi się najbardziej.

Pisząc o zależności: trądzik hormonalny a zaburzenia hormonalne, trzeba podkreślić, że nie tylko stężenie we krwi poszczególnych hormonów płciowych ma znaczenie, ale też występujące między nimi zależności. Związek ten najlepiej widoczny jest w przypadku trądziku u kobiet miesiączkujących. W pierwszej fazie cyklu poziom estrogenów jest wysoki, spada natomiast w drugiej połowie cyklu, kiedy to rośnie stężenie progesteronu, a kondycja cery ulega nieraz znacznemu pogorszeniu i pojawiają się pryszcze hormonalne głównie na brodzie.

Nie można pominąć też roli innych hormonów w powstawaniu trądziku hormonalnego po 30. Uwagę zwraca się również na zależność stres a trądzik i wpływ wysokiego poziomu hormonu stresu (kortyzolu) na nasilenie wykwitów skórnych. Swój udział może mieć też prolaktyna i hormony tarczycy. Wahania poziomu hormonów mogą więc być naturalne i fizjologiczne (jak przed miesiączką czy w okresie ciąży), ale często towarzyszą poważnym chorobom, do których należą:

• niedoczynność tarczycy,
• choroba Hashimoto,
• insulinooporność,
• cukrzyca,
• zespół policystycznych jajników (PCOS),
• zespół Cushinga.

Pisząc o przyczynach trądziku hormonalnego u osób dorosłych, nie sposób pominąć czynników, które nie są bezpośrednio związane z gospodarką hormonalną, jednak mogą zaostrzyć trądzik hormonalny. Zalicza się do nich:

• niewłaściwa dieta,
• predyspozycje genetyczne,
• stosowanie używek (palenie papierosów),
• błędy pielęgnacyjne,
• stosowanie niektórych leków (np. sterydów, leków przeciwpadaczkowych, leków antydepresyjnych).

Rodzaje trądziku hormonalnego po 30

Trądzik osób dorosłych podzielić można według różnych kryteriów. Jednym z nich jest to, w jakim momencie po raz pierwszy pojawiły się na skórze trądzikowe wykwity. W takim przypadku do trądziku późnego, bo tak też nazywane jest to schorzenie dermatologiczne po 25.-30. roku życia, zalicza się:

• trądzik przetrwały, a więc taki, który swój początek miał już w okresie dojrzewania, jednak po okresie spokoju i zaleczenia, powrócił ponownie właśnie w dorosłości;
• trądzik o późnym początku, czyli trądzik, który po raz pierwszy u danej osoby pojawił się w wieku dorosłym, bez pierwszego epizodu w młodości.

Inne kryterium dotyczy tego, które hormony mają najważniejszy udział w rozwoju trądziku hormonalnego po trzydziestce. Pod tym względem dokonuje się podziału na:

• trądzik androgenny – w jego przypadku wyraźnie zaznacza się wpływ androgenów na kondycję skóry, może występować u mężczyzn, jednak o wiele częściej dotyczy kobiet, u których nieprawidłowy poziom tych hormonów często ma podłoże chorobowe;
• trądzik estrogenowy – dotyczy głównie kobiet w okresie menopauzy, ale zmiana poziomu estrogenów odgrywa też istotną rolę w przypadku pojawiania się pryszczy przed miesiączką.

Objawy trądziku hormonalnego po 30

Objawy trądziku hormonalnego u kobiet i mężczyzn mogą bardzo różnić się u poszczególnych osób zarówno rodzajem zmian, jak i nasileniem schorzenia. W znacznym stopniu wygląd skóry uzależniony jest od samego rodzaju trądziku i tego, czy związany jest z nieprawidłowym poziomem androgenów czy estrogenów.

W przypadku trądziku androgennego charakterystyczne jest rozmieszczenie niedoskonałości w tzw. strefie U, która obejmuje brodę i linię żuchwy, ale też (zwłaszcza w przypadku trądziku u mężczyzn) na szyi i karku. Jeśli ten rodzaj trądziku występuje u kobiety, to często współtowarzyszą mu również inne objawy, które równocześnie mogą wskazywać na tzw. hiperandrogenizm. Jest to między innymi nadmierne owłosienie (głównie twarzy), łysienie adrogenowe czy zaburzenia cyklu menstruacyjnego.

Inaczej wygląda obraz trądziku hormonalnego estrogenowego, któremu towarzyszy zaczerwienie, pieczenie, pojawiają się zmiany grudkowo-krostkowe, a w najbardziej zaawansowanym stadium: zmiany przerostowo-naciekowe. Co istotne, w przypadku tego typu trądziku po 30 oprócz strefy U wykwity występują na czole, nosie i policzkach.

Trądzik u osób dorosłych ma często postać zmian zapalnych i bolesnych cyst, którym tłusta skóra wcale nie musi towarzyszyć. Druga forma trądziku u dorosłych to niezapalne i zapalne krostki i grudki, które występują przy cerze tłustej i pełnej zaskórników. Wiele osób je bagatelizuje i popełnia błąd. Zaskórniki są elementem pierwotnym dla trądziku. Jeśli taka cera jest źle pielęgnowana, powstają na niej duże zmiany, szczególnie przed miesiączką lub w okresach wzmożonej pracy, większego stresu czy nieprawidłowego odżywiania – wyjaśnia dermatolożka.

Zobacz także: Trądzik na policzkach – co go powoduje i jak się go pozbyć? TOP 3 kosmetyki, które zwalczą pryszcze na policzkach

Pielęgnacja skóry trądzikowej po trzydziestce

Nie ma kremów na trądzik hormonalny przeznaczonych konkretnie na ten właśnie problem. Żeby się pozbyć trądziku hormonalnego po 30. roku życia, trzeba przeanalizować codzienną pielęgnację, wyeliminować popełniane błędy i wprowadzić odpowiednie kosmetyki przeciwtrądzikowe. Pielęgnacja cery trądzikowej powinna obejmować przede wszystkim dokładne oczyszczanie, ale też nie należy przesadzać: wystarczy umyć skórę rano i wieczorem. Zbyt częste mycie i usuwanie z niej sebum paradoksalnie pobudzi gruczoły łojowe do jeszcze bardziej wytężonej pracy.

Czasami w niezbyt nasilonych przypadkach trądziku wystarczy zmienić sposób pielęgnacji domowej, by zobaczyć poprawę wyglądu skóry. Bardzo ważne jest dokładne oczyszczanie cery, by odblokowywać ujścia gruczołów łojowych. Mycie twarzy powinno się składać z trzech etapów: zmywania twarzy odpowiednim preparatem do demakijażu, płynem micelarnym, mleczkiem czy chusteczką, następny etap to mycie wodą z odpowiednim preparatem myjącym, a potem tonizowanie cery – radzi Magdalena Łopuszyńska.

Do mycia stosujcie albo łagodne emulsje, albo specjalne żele i pianki przeznaczone konkretnie do skóry z trądzikiem. Ważne, żeby dokładnie usuwały zanieczyszczenia, ale równocześnie nie wysuszały i nie podrażniały. Tonik do cery trądzikowej nie powinien natomiast zawierać alkoholu, za to szukajcie w nim składników normalizujących i ściągających, antybakteryjnych i przeciwzapalnych, np. cynku, niacynamidu, wyciągów ziołowych. Ciekawą propozycją są toniki z kwasami, szczególnie z kwasem migdałowym, salicylowym czy glikolowym.

Zobacz także: Kwasy na trądzik – które wybrać i jak stosować?

Wyjątkowo uważnie trzeba dobierać krem do cery trądzikowej. Sprawdźcie, czy nie zawiera substancji komedogennych, które zapychają pory i powodują wysyp niedoskonałości. Należy do nich między innymi parafina, olej kokosowy i olej z kiełków pszenicy. Taką ostrożność trzeba zachować zwłaszcza wtedy, gdy szukacie kremu, który nie jest przeznaczony konkretnie do cery problematycznej. Jeśli waszym problemem jest trądzik po 30. roku życia, to prawdopodobnie nie stosujecie już produktów dla nastolatków, lecz np. kremy przeciwzmarszczkowe, w których mogą kryć się składniki niesprzyjające skórze trądzikowej.

Jak połączyć walkę z trądzikiem i pielęgnację przeciwstarzeniową? Przykładowo możecie stosować lekkie kremu do skóry trądzikowej ze składnikami nawilżającymi, normalizującymi i przeciwzapalnymi oraz serum przeciwzmarszczkowe. Są też takie składniki aktywne, które łączą jedno z drugim: służą cerze z niedoskonałościami, a przy tym poprawiają elastyczność skóry. Przykładem jest retinol, kwas glikolowy czy niacynamid.

Zobacz także: Krem na trądzik – ranking najlepszych produktów z apteki i Rossmanna

Biorąc pod uwagę, że istotną rolę w powstawaniu trądziku, również trądziku hormonalnego po 30. roku życia, odgrywa nieprawidłowa keratynizacja i blokowanie kanałów łojowych przez martwe komórki naskórka, szczególnego znaczenia nabiera jego regularne złuszczanie. Niewskazane są jednak peelingi ziarniste, które mogą naruszyć ropne pryszcze na twarzy. Dobrym rozwiązaniem są natomiast peelingi enzymatyczne oraz peelingi kwasowe (przed ich użyciem dokładnie zapoznajcie się z zaleceniami producenta!).

Jakie hormony zbadać przy trądziku?

Trądzik hormonalny po 30. roku życia może mieć różne nasilenie, jednak często sama pielęgnacja nie wystarczy i konieczne jest leczenie pod okiem dermatologa. Dotyczy to zmian, które obejmują znaczną powierzchnię skóry albo są na tyle zaawansowane (ropne torbiele, cysty, a nawet przetoki), że kuracja na własną rękę nie przynosi efektów. Jeśli istnieje podejrzenie, że czynnikiem odpowiedzialnym za powstanie trądziku są zaburzenia hormonalne, lekarz może zlecić wykonanie badań z krwi. Jak przebiega leczenie trądziku hormonalnego?

Rzadko robimy badania mikrobiologiczne, bo wiadomo, co w nich znajdziemy i u kobiet zwłaszcza dorosłych wykonujemy badania z krwi dotyczące hormonów płciowych, tarczycy i ewentualnie insulinooporności. Badania hormonalne z krwi często wychodzą prawidłowe, ale jednak trądzik, zwłaszcza ten wieku dorosłego, zwykle bardzo dobrze odpowiada na leki antyandrogenowe, bo nie chodzi tu tylko o ilości hormonów, ale też o wrażliwość receptorów na działanie hormonów płciowych męskich – wyjaśnia dermatolożka.

Jak leczyć trądzik hormonalny po 30?

W leczeniu trądziku wieku dorosłego ważne miejsce zajmują antybiotyki, zarówno stosowane miejscowo w formie maści, jak i doustne (np. erytromycyna, tetracyklina). Hamują one namnażanie bakterii trądzikowych. Złagodzić trądzik hormonalny pomogą też maści na pryszcze zawierające nadtlenek benzoilu, który wykazuje szerokie spektrum działania: ma właściwości przeciwbakteryjne, złuszczające i przeciwłojotokowe. Zwalczyć trądzik hormonalny pomogą też preparaty z kwasem azelainowym, zwłaszcza jeśli zmagacie się z trądzikiem różowatym.

Dobre efekty leczenia dają leki doustne z grupy retinoidów. Działają one na wszystkie patomechanizmy powstawania zmian trądzikowych: zmniejszają wydzielanie łoju, regulują rogowacenie ujść gruczołów łojowych, ograniczają zasiedlanie bakterii i tendencję do stanów zapalnych. Poza tym działają bardzo korzystnie na pobudzenie syntezy kolagenu. Zwłaszcza u dorosłych pacjentów ze skórą trądzikową zauważamy, że w czasie terapii dochodzi do znacznego jej odmłodzenia – mówi Magdalena Łopuszyńska.

Domowe sposoby na trądzik po 30

Jako dopełnienie kuracji zaleconej przez dermatologa i starannej pielęgnacji w leczeniu trądziku po 30. roku życia sprawdzą się domowe metody polecane w przypadku cery problematycznej. Niezawodny w przypadku trądziku u dorosłych i nie tylko jest olejek z drzewa herbacianego, ceniony za wyjątkowe działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Przyspiesza on gojenie i znikanie pryszczy, a regularnie stosowany, zapobiega powstawaniu nowych. Jest to jeden z nielicznych olejków eterycznych, których nie trzeba rozcieńczać przed nałożeniem na skórę. Przed pierwszym użyciem wykonajcie jednak próbę uczuleniową, nanosząc kroplę olejku np. za uchem. Olejek możecie stosować miejscowo albo wzbogacać nim nakładane na skórę kosmetyki.

Do najłatwiejszych w wykonaniu, a przy tym bardzo skutecznych, należą ziołowe napary, którymi możecie przemywać twarz. Trzeba to jednak robić systematycznie, 2 razy dziennie, żeby zauważyć efekty. Wykorzystajcie zioła o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, łagodzących, a więc np. szałwię, łopian, nagietek. Sporządzony napar przechowujcie w lodówce i zużyjcie go w ciągu kilku dni.

Na waszą uwagę zasługują też domowe maseczki na trądzik, a w szczególności maseczka z kurkumy. Swoje działanie zawdzięcza kurkuminie, która nadaje jej właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, kojące, normalizujące wydzielanie sebum, antyoksydacyjne i rozjaśniające, dlatego maseczka sprawdzi się również w przypadku przebarwień potrądzikowych. Do jej wykonania wystarczy łyżka jogurtu naturalnego i łyżeczka kurkumy. Zmieszajcie składniki i rozprowadźcie na twarzy. Działanie wzmocni dodatek cynamonu (pół łyżeczki), jednak z uwagi na działanie rozgrzewające jest on niewskazany przy cerze trądzikowej i trądziku różowatym.

Jak złagodzić trądzik hormonalny? Dieta na trądzik dorosłych

Nie można zapominać o wpływie diety na kondycję cery trądzikowej. Jak wygląda taka zależność dieta a trądzik? Do pogorszenia stanu skóry przyczynia się między innymi spożywanie pokarmów o tzw. wysokim indeksie glikemicznym. Powoduje on wzrost poziomu insuliny i insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 1 (IGF-1), co w konsekwencji prowadzi do zwiększonej produkcji łoju. Unikajcie produktów wysoko przetworzonych, obfitujących w cukier, fast foodów.

W diecie trądzikowej nie powinno natomiast zabraknąć pokarmów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe (kwasy omega), które działają przeciwzapalnie. Wygląd cery trądzikowej poprawią też minerały (siarka, cynk, selen) oraz witaminy – zwłaszcza z grupy B, witamina A i C. Pamiętajcie również o piciu odpowiedniej ilości wody, która wspomaga detoksykację organizmu i poprawia nawodnienie skóry.