Trądzik u dorosłych – przyczyny, objawy, sposoby radzenia sobie z trądzikiem

Trądzik u dorosłych może mieć bardzo zróżnicowany obraz kliniczny u poszczególnych osób. U jednych może ograniczyć się do zaskórników i pojedynczych krostek, podczas gdy u innych skóra pokryta będzie wypełnionymi ropą torbielami, pozostawiającymi po sobie blizny i przebarwienia. W terapii trądziku najczęściej stosuje się retinoidy i antybiotyki oraz maści z kwasem azelainowym czy nadtlenkiem benzoilu. W pielęgnacji natomiast najważniejsze jest dokładne oczyszczanie skóry trądzikowej.

Spis treści:

1. Co to jest trądzik dorosłych?
2. Przyczyny trądziku u dorosłych
3. Trądzik u dorosłych mężczyzn
4. Rodzaje trądziku u dorosłych
5. Jak wygląda trądzik u dorosłych?
6. Trądzik w dorosłym wieku – jakie badania?
7. Pielęgnacja skóry trądzikowej u dorosłych
8. Domowe sposoby na trądzik u dorosłych

Co to jest trądzik dorosłych?

Trądzik dorosłych jest rodzajem trądziku, który dotyczy osób głównie po 30. roku życia. Razem z trądzikiem młodzieńczym, typowym dla okresu dojrzewania, zaliczany jest do tzw. trądziku pospolitego. Jest chorobą dermatologiczną, która może mieć bardzo różny przebieg i nasilenie: od lekkiego, przez umiarkowany, po ciężki. Ma przewlekły charakter i tendencję do nawrotów, dlatego zdarza się, że po pierwszej udanej kuracji dochodzi po pewnym czasie do ponownego zaostrzenia zmian. Jego leczenie jest długotrwałe i może obejmować wiele miesięcy, a nawet lat. Częściej dotyczy kobiet, co związane jest z nieraz bardzo znacznymi wahaniami poziomu hormonów.

Przyczyny trądziku u dorosłych

Przyczyny trądziku u dorosłych są złożone i czasem ciężko ustalić jeden główny czynnik. W większości przypadków jednak sam mechanizm powstawania zmian trądzikowych jest podobny. Na skutek nadmiernego wydzielania łoju i zaburzeń procesu keratynizacji ujść gruczołów łojowych dochodzi do ich zablokowania. W ten sposób powstają zaskórniki, które uznawane są za pierwotne zmiany, z których w dalszej kolejności rozwijają się zapalne wykwity. Nagromadzone sebum i martwe komórki naskórka są doskonałą pożywką dla bakterii Cutibacterium acnes (nazywane też Propionibacterium acnes). Są one naturalnym elementem mikroflory skóry, jednak kiedy dochodzi do ich nadmiernego namnożenia, równowaga zostaje zaburzona. W obrębie zapchanych mieszków włosowych rozwija się stan zapalny i gromadzi ropna wydzielina.

Istotną rolę w powstawaniu trądziku odgrywają predyspozycje genetyczne: uważa się, że jeśli dermatoza ta występowała u rodziców, również u ich dzieci w dorosłym wieku może się pojawić. Kluczowa jest pielęgnacja, a dokładnie: popełniane na co dzień błędy. Czasem to właśnie one stanowią główną przyczynę trądziku u dorosłych. Można tu zaliczyć między innymi stosowanie kosmetyków ze składnikami komedogennymi, niedokładne oczyszczanie skóry czy jej przesuszanie zbyt agresywnymi preparatami. Jednak trzy najważniejsze czynniki odpowiedzialne za powstawanie lub nasilenie objawów trądziku to: zaburzenia hormonalne, nieprawidłowa dieta i stres.

Hormony a trądzik w wieku dorosłym

Zależność między hormonami a trądzikiem doskonale widoczna jest szczególnie u kobiet, u których dochodzi do zaostrzenia objawów przed menstruacją, po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, w czasie ciąży czy w okresie okołomenopauzalnym. Główna rola przypada androgenom, czyli męskim hormonom płciowym, które stymulują pracę gruczołów łojowych. Jest to tzw. trądzik androgenny. Z tego też powodu trądzik hormonalny po 30 u kobiet może być związany z zespołem policystycznych jajników (PCOS). Nie można zapominać również o roli innych hormonów w powstawaniu trądziku: estrogenów, progesteronu, hormonów tarczycy, prolaktyny, a nawet insuliny.

Zobacz także: Trądzik w ciąży – przyczyny, kosmetyki, domowe sposoby

Zła dieta a trądzik u dorosłych

Jakie znaczenie ma dieta? W grę wchodzi przede wszystkim tzw. insulinopodobny czynnik wzrostu typu 1 (IGF-1), który stymuluje wydzielanie androgenów, a one z kolei wzmagają produkcję łoju. Do podniesienia poziomu IGF-1 przyczyniają się produkty o wysokim indeksie glikemicznym, np. z białej mąki, ale też mleko i produkty mleczne. Nie bez znaczenia są też pokarmy bogate w tłuszcze trans, które mogą zaburzać równowagę lipidową i zmieniać skład sebum.

Stres a trądzik dorosłych

W sytuacjach stresowych następuje wzrost poziomu nie tylko kortyzolu, ale też androgenów. Dlatego u osób zmagających się z trądzikiem może dochodzić do znacznego nasilenia objawów właśnie pod wpływem stresu.

Trądzik u dorosłych mężczyzn

Trądzik wieku dorosłego dotyczy głównie kobiet, jednak występuje on również u mężczyzn, przyjmując nieraz bardzo nasiloną postać. Trądzik u mężczyzn może mieć podłoże genetyczne bądź być związany z popełnianymi błędami pielęgnacyjnymi, zwłaszcza w zakresie oczyszczania twarzy. Problem może nasilać również golenie maszynką, na której gromadzą się drobnoustroje. Głównym czynnikiem są jednak hormony androgeny. Co istotne, to właśnie przede wszystkim u dorosłych mężczyzn, a nie kobiet, spotyka się dwa ciężkie rodzaje trądziku. Są to:

• trądzik skupiony – na skórze obecne są zmiany trądzikowe każdego rodzaju: od zaskórników, przez grudki i krostki, aż po ropne torbiele, a nawet przetoki, często pozostawia po sobie blizny i przebarwienia, wykwity skórne nieraz „zlewają się”, tworząc większe skupiska (stąd też nazwa);
• trądzik odwrócony – to bardzo specyficzna dermatoza skórna obejmująca mieszki włosowe i gruczoły apokrynowe, często jej początkiem jest zapalenie mieszka włosowego, zmiany trądzikowe lokalizują się w nietypowych miejscach: w pachwinach, pod pachami, w okolicach pośladków.

Rodzaje trądziku u dorosłych

Podziału trądziku wieku dorosłego (tzw. trądziku późnego) można dokonać pod względem kilku kryteriów. W zależności od momentu, kiedy zmiany skórne pojawiły się po raz pierwszy, wyróżnia się:

• trądzik przetrwały – to taki, który swój początek miał już w okresie dojrzewania, wówczas został zaleczony, jednak po latach, już w dorosłym wieku, ponownie powraca, nieraz z większą siłą;
• trądzik o późnym początku – to z kolei trądzik, który po raz pierwszy pojawił się dopiero w wieku dorosłym.

Ze względu na charakterystyczne zmiany widoczne na skórze trądzik u dorosłych dzieli się również na:

• trądzik zaskórnikowy – charakterystyczne są dla niego zaskórniki otwarte (wągry) i zamknięte, uznawany jest za pierwszą fazę rozwoju trądziku, która często przechodzi w inne, bardziej nasilone formy, są to zmiany niezapalne;
• trądzik grudkowy i grudkowo-krostkowy – na skórze obecne są twarde grudki i krostki o czerwonym kolorze zakończone białą końcówką (są to więc już zmiany zapalne);
• trądzik ropowiczy i trądzik torbielowaty – skórę pokrywają rozległe i duże zmiany ropne, trudne w leczeniu, pozostawiające po sobie przebarwienia i blizny;
• trądzik różowaty – rodzaj trądziku, który nie do końca ma określone przyczyny, typowy jest jednak dla kobiet i wyróżnia się obecności wykwitów, rumienia, rozszerzonych naczynek szczególnie w okolicach nosa i na policzkach.

Zobacz także: Ropne pryszcze na twarzy – przyczyny, leczenie, domowe sposoby

Jak wygląda trądzik u dorosłych?

Trądzik wieku dorosłego, podobnie jak trądzik młodzieńczy, należy do trądziku pospolitego. W obu przypadkach więc zmiany występujące na skórze nie muszą się różnić. Widoczne są więc zmiany niezapalne, czyli zaskórniki, a następnie mogą rozwinąć się zmiany zapalne, czyli grudki, krostki, torbiele. Czym się różni się trądzik w wieku dorosłym od tego typowego dla nastolatków? Przede wszystkim lokalizacją zmian.

U młodzieży wykwity skórne obejmują przede wszystkim twarz, zwłaszcza strefę T, w obrębie której najbardziej intensywnie wydzielane jest sebum. U dorosłych osób z kolei mówi się o tzw. strefie U, obejmującej dolną część twarzy: brodę i linię żuchwy, często też skórę na szyi (wyjątkiem jest wspomniany trądzik różowaty). Niezależnie od wieku trądzik może pojawić się też na dekolcie, plecach i ramionach.

Zobacz także: Trądzik na plecach – przyczyny, leczenie, pielęgnacja skóry, domowe sposoby

Trądzik w dorosłym wieku – jakie badania?

Często już same objawy trądziku dorosłych wystarczą lekarzowi, żeby postawić diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie. Czasem jednak mogą zostać zalecone dodatkowe badania krwi, które pozwolą określić, czy i w jakim stopniu obecne są zaburzenia hormonalne. W takim przypadku sprawdza się poziom:

• hormonów tarczycy,
• insuliny,
• hormonu luteotropowego (LH),
• hormonu folikulotropowego (FSH),
• prolaktyny,
• testosteronu (całkowitego i wolnego),
• dehydroepiandrosteronu (DHEA).

Pielęgnacja skóry trądzikowej u dorosłych

Pielęgnacja skóry w trądziku dorosłych opiera się tak naprawdę na takich samych zasadach jak u osób młodych. Zdecydowanie najważniejszym etapem codziennej rutyny jest dokładne oczyszczanie skóry trądzikowej. Jego celem jest usunięcie wszelkich nagromadzonych zanieczyszczeń i nadmiaru łoju. Oczyszczanie powinno składać się z kolei z trzech kluczowych kroków. Pierwszym jest staranny demakijaż, który zmyje ze skóry nałożone kosmetyki kolorowe: podkład, korektor, bronzer itd. Następnie należy sięgnąć po żel do mycia twarzy trądzikowej, a po jego użyciu konieczne jest przetarcie skóry tonikiem do cery trądzikowej, który przywróci fizjologiczne pH, ściągnie pory i dodatkowo zadziała antybakteryjnie. Unikajcie toników z alkoholem, który wysusza skórę i wzmaga produkcję łoju.

W składzie nakładanych kremów i serum szukajcie składników, które są najbardziej pomocne w walce z trądzikiem i łojotokiem. Będzie to między innymi przeciwzapalny i normalizujący niacynamid, roślinne wyciągi o właściwościach antybakteryjnych i kojących (np. szałwia, tymianek, oczar wirginijski), ograniczający wydzielanie sebum i łagodzący stany zapalne retinol. Ważne miejsce w radzeniu sobie z trądzikiem dorosłych zajmują kwasy, zwłaszcza kwas salicylowy, kwas migdałowy, kwas glikolowy oraz wspomniany kwas azelainowy. Krem na trądzik u dorosłych nie powinien natomiast zawierać składników komedogennych, np. parafiny czy oleju kokosowego.

Pamiętajcie, że cera trądzikowa również potrzebuje codziennego nawilżania. W składzie kremów nawilżających do cery trądzikowej szukajcie kwasu hialuronowego, trehalozy, aloesu. Nawilżanie skóry z trądzikiem nabiera szczególnego znaczenia podczas kuracji zaleconych przez dermatologa, które często mocno wysuszają cerę i naruszają jej barierę hydrolipidową. Istotnym składnikiem będą więc ceramidy, niezbędne dla jej prawidłowego funkcjonowania: ochrony przed czynnikami zewnętrznymi i przed utratą nawilżenia (TEWL).

Zobacz także: Kwasy na trądzik – które wybrać i jak stosować?

Biorąc pod uwagę fakt, że jedną z przyczyn trądziku dorosłych są zaburzenia rogowacenia i gromadzenie się martwych komórek naskórka w ujściach gruczołów łojowych, bardzo ważne jest regularne złuszczanie go. W żadnym razie jednak nie stosujcie peelingów mechanicznych, zastąpcie je peelingami enzymatycznymi. Bardzo skuteczne są też domowe peelingi kwasowe, jednak stosujcie je dopiero wtedy, gdy zbudujecie odporność skóry na kwas, stosując w pierwszej kolejności kosmetyki z ich niższym stężeniem.

Domowe sposoby na trądzik u dorosłych

Efekty leczenia trądziku będą szybsze, jeśli kurację dermatologiczną uzupełnicie prostymi domowymi sposobami. Niezastąpiony w walce z trądzikiem jest olejek z drzewa herbacianego, znany i ceniony ze względu na właściwości przeciwbakteryjne. Możecie stosować go punktowo na wykwity skórne (przed pierwszym użyciem wykonajcie próbę uczuleniową) lub dodawać do stosowanych kosmetyków.

Do przemywania twarzy stosujcie napary ziołowe, np. z szałwii, rumianku, nagietka. Raz w tygodniu wykonajcie domową maseczkę na trądzik. W tej roli świetnie wypadnie zielona glinka, która doskonale oczyszcza, detoksykuje, wchłania nadmiar sebum. Glinkę w proszku zmieszajcie z przegotowaną wodą lub naparem ziołowym i rozprowadźcie na skórze. Warto wzbogacić ją również o 2-3 krople olejku z drzewa herbacianego. Pozostawcie na około 15-20 minut. pilnując, żeby w tym czasie maseczka nie zaschła (możecie spryskiwać ją np. hydrolatem różanym).

Zadbajcie też o codzienną dietę. Unikajcie wysoko przetworzonych produktów, za to włączcie do jadłospisu dużą ilość warzyw i owoców. Ważne są też tłuste ryby i naturalne oleje roślinne, bogate w kwasy omega. Pamiętajcie też o piciu odpowiedniej ilości wody!