Tiosiarczan sodu (Sodium Thiosulfate) jest nieorganiczną solą nietrwałego kwasu siarkowego. Wykorzystuje się go na niewielką skalę w kosmetyce – służy do tworzenia mydeł w kostce. Stabilizuje formułę i zapobiega utlenianiu produktu. Ma także zastosowanie w szamponach i odżywkach, które usuwają chlor z włosów po wizycie na basenie. Można go znaleźć w turystycznych ogrzewaczach do dłoni. Jest substancją łagodną dla skóry i bezpieczną dla środowiska naturalnego.
Spis treści:
Kwas tiosiarkowy jest substancją nietrwałą, słabym kwasem tlenowym siarki. W temperaturze pokojowej natychmiast po powstaniu ulega rozpadowi. Trwałe są natomiast jego sole, czyli tiosiarczany. Spośród nich największe znaczenie ma tiosiarczan sodu, który zwykle występuje w formie pentahydratu, ale może być też bezwodny.
Jest to nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu tiosiarkowego i sodu. Pentahydrat ma postać białych lub bezbarwnych kryształków. Nie ma zapachu i łatwo rozpuszcza się w wodzie. Topi się w temperaturze 48°C, co prowadzi do utraty wody krystalizacyjnej. Jest środkiem redukującym, co oznacza, że zmienia charakter chemiczny innej substancji poprzez dodanie wodoru lub usunięcie tlenu. Właściwości przeciwutleniające, chelatujące i grzybobójcze tiosiarczanu sodu sprawdzają się m.in. w przemyśle medycznym, chemicznym i włókienniczym. Używany jest w jodometrii, przy wywoływaniu zdjęć, a nawet ekstrakcji złota.
Tiosiarczan sodu wykorzystuje się w kosmetyce na niewielką skalę. Jest składnikiem aktywnym, który ma za zadanie stabilizować produkty myjące, głównie mydła w kostce. W dermatologii używa się go m.in. w leczeniu wapnicy skóry i łupieżu pstrego, często w połączeniu z kwasem salicylowym w preparatach nakładanych miejscowo na obszary zmienione chorobowo. Może być też dodawany do kąpieli stóp w celu leczenia zakażeń grzybiczych. Ponieważ tiosiarczan sodu neutralizuje związki chloru, może być składnikiem szamponów przeznaczonych do stosowania po basenie. Dzięki niemu wypłukuje się nieprzyjemny chemiczny zapach z włosów po treningu pływackim.
Pojawiły się także badania, w których udowodniono, że tiosiarczan sodu w połączeniu z kwasem cytrynowym może pełnić funkcję konserwantu (hamuje rozwój grzybów Aspergillus niger, Saccharomyces cerevisiae i Candida albicans). Mieszanka ta ma mieć także potencjał wybielający (zapobiegający utlenianiu produktu) i stabilizujący emulsję.
Ze względu na swoje właściwości chemiczne tiosiarczan sodu jest wykorzystywany w turystycznych ogrzewaczach do dłoni. Związek ten (a dokładniej pentahydrat) topi się w 48 °C, a po schłodzeniu tworzy roztwór przesycony. Następnie wystarczy doprowadzić do krystalizacji cieczy (np. poprzez wstrząśnięcie), podczas której wydziela się ciepło.
Tiosiarczan sodu pełni przede wszystkim funkcję stabilizatora w mydłach w kostce, ale wykorzystuje się także jego zdolność do neutralizowania chloru w pielęgnacji włosów. Składnik ten można znaleźć w:
Tiosiarczan sodu bywa też składnikiem detergentów ekologicznych i wegańskich.
Chociaż siarczany w kosmetyce mogą kojarzyć się z silnymi detergentami, takimi jak SLS (laurylosiarczan sodu) i SLES (etoksylowany laurylosiarczan sodu), tiosiarczan sodu jest substancją bezpieczną, o niskim potencjale alergizującym i drażniącym. Ponieważ nie jest wykorzystywany w kosmetyce na dużą skalę, ekspozycja na ten składnik jest niewielka. Tiosiarczan sodu jest ważnym środkiem stosowanym w medycynie, ponieważ neutralizuje toksyny (m.in. w leczeniu zatrucia cyjankiem).
Nie ma informacji na temat niepożądanych interakcji tiosiarczanu sodu z innymi składnikami kosmetyków. Często idzie w parze z kwasem salicylowym w preparatach do stosowania miejscowego na zmiany skórne. W leczeniu wapnicy łączy się go z wazeliną lub euceryną.
Tiosiarczan sodu jest nieorganicznym związkiem chemicznym. Na skalę przemysłową wytwarzany jest głównie z ciekłych produktów odpadowych z produkcji siarczku sodu lub barwnika siarkowego. To produkt syntezy laboratoryjnej, nie jest więc składnikiem pochodzenia naturalnego. Oznacza to także, że nie zawiera substancji odzwierzęcych, będzie więc odpowiadać weganom.
Tiosiarczan sodu to substancja bezpieczna, dopuszczona do stosowania w kosmetykach. Jest łagodny dla skóry, ale zawsze warto podkreślić, że osoby skłonne do podrażnień i alergii powinny wykonać próbę uczuleniową przed zastosowaniem kosmetyków z danym składnikiem po raz pierwszy. W tym celu należy nałożyć produkt na niewielki, wrażliwy obszar skóry i obserwować jej reakcję przez co najmniej 24 godziny. Nie ma informacji na temat wpływu tiosiarczanu sodu na kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Tiosiarczan sodu nie ma negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Nie ulega bioakumulacji. Nie tylko nie szkodzi przyrodzie, ale nawet przydaje się do jej ochrony. Jest używany w celu uzdatniania wody, ponieważ neutralizuje roztwory chloru i jodu, których nadmiar jest szkodliwy dla ryb i skorupiaków.