Błękit brylantowy FCF – właściwości, działanie i zastosowanie w kosmetykach

Brilliant Blue FCF (Blue 1, CI 42090, Acid Blue 9), czyli błękit brylantowy, to w kosmetyce nieutleniający barwnik stosowany m.in. do farbowania włosów. Jest związkiem pochodzenia syntetycznego, który występuje w postaci czerwono-fioletowych granulek z metalicznym połyskiem. Błękit brylantowy jako niebieski barwnik występuje również w przetworzonej żywności, lekach i suplementach diety.

Spis treści:

• Błękit brylantowy FCF – właściwości
• Zastosowanie błękitu brylantowego w kosmetykach
• W jakich kosmetykach można znaleźć błękit brylantowy?
• Czy błękit brylantowy jest bezpieczny?
• Z jakimi składnikami kosmetyków nie łączyć błękitu brylantowego?
• Czy błękit brylantowy to składnik wegański?
• Czy błękit brylantowy jest składnikiem pochodzenia naturalnego?
• Efekty uboczne
• Wpływ błękitu brylantowego na środowisko naturalne

Błękit brylantowy FCF – właściwości

Błękit brylantowy FCF to organiczny związek chemiczny rozpuszczalny w wodzie. Substancja stanowi syntetyczny, niebieski barwnik z grupy barwników triarylometanowych, a ściślej ujmując, z grupy barwników zieleni malachitowej. Związki triarylometanowe są składnikami charakteryzującymi się bardzo intensywnym zabarwieniem. Powstają w wyniku reakcji kondensacji kwasu 2-formylobenzenosulfonowego i odpowiedniej aniliny, a następnie poprzez utlenianie. Błękit brylantowy zawiera w swojej cząsteczce jedną grupę fenylową. Zwykle jest to sól disodowa, ale może występować również jako lak glinowy lub w postaci soli wapnia i potasu.

Jego zadaniem jest zmiana oraz wzmocnienie barwy produktu. Występuje praktycznie w większości wyrobów o niebieskim zabarwieniu – napojach, słodyczach czy kosmetykach. Podjęto wiele prób znalezienia podobnie zabarwionych naturalnych barwników, które są tak stabilne jak brylantowy błękit FCF, jednak jak dotąd się to nie udało. Większość naturalnych niebieskich barwników jest niestabilna, niebieska tylko w warunkach alkalicznych albo toksyczna.

Zastosowanie błękitu brylantowego w kosmetykach

Podobnie jak w przypadku wielu innych składników barwiących, głównym zastosowaniem błękitu brylantowego FCF jest poprawa lub wzmocnienie naturalnego zabarwienia bądź nadanie bezbarwnym związkom żywego odcienia.

W jakich kosmetykach można znaleźć błękit brylantowy?

Składnik w produktach kosmetycznych i żywnościowych można spotkać pod wieloma nazwami, np. Brilliant Blue, Błękit brylantowy FCF, Acid Blue 9, Food Blue 2, Brilliant Blue FCF, D&C Blue No.4, E133 lub może być oznaczony według nomenklatury Colour Index symbolem 42090. W produktach kosmetycznych błękit brylantowy FCF znajduje zastosowanie głównie w:

• mydłach,
• szamponach do włosów,
• płynach do kąpieli,
• żelach pod prysznic,
• płynach do płukania jamy ustnej,
• pastach do zębów,
• farbach do włosów,
• dezodorantach,
• produktach oczyszczających.

Z uwagi na swój kolor często jest dodawany do kosmetyków przeznaczonych dla mężczyzn, w szczególności żeli pod prysznic, o działaniu odświeżającym, schładzających i energizujących.

Czy błękit brylantowy jest bezpieczny?

Błękitu brylantowego nie można stosować w kosmetykach przeznaczonych do okolic oczu. Zaleca się także unikanie tej substancji dzieciom oraz osobom chorym na choroby układu pokarmowego czy uczulonym na salicylany. Kosmetyków barwionych błękitem brylantowym nie powinny także stosować osoby o skórze alergicznej, wrażliwej i atopowej.

Substancja nie jest klasyfikowana jako kancerogenna u ludzi. Błękit brylantowy FCF jest substancją zatwierdzoną w Unii Europejskiej i USA jako bezpieczna do barwienia żywności i farmakologicznie nieaktywną do produkcji leków. Wykazuje jednak zdolność do wywoływania reakcji alergicznych u osób z istniejącą wcześniej umiarkowaną astmą.

Z jakimi składnikami kosmetyków nie łączyć błękitu brylantowego?

Brak jest informacji na temat tego, z jakimi składnikami kosmetyków nie należy łączyć błękitu brylantowego FCF. Związek nie wchodzi w niekorzystne interakcje z innymi substancjami i nie jest uznawany w klasyfikacji chemicznej za substancję niebezpieczną.

Czy błękit brylantowy to składnik wegański?

Błękit brylantowy FCF jest wytwarzany w wyniku reakcji utleniania w komercyjnych warunkach laboratoryjnych, wobec czego nie jest składnikiem naturalnym, a syntetycznym. Do jego produkcji nie stosuje się składników odzwierzęcych, jest więc produktem wegańskim.

Czy błękit brylantowy jest składnikiem pochodzenia naturalnego?

Błękit brylantowy FCF to związek pozyskiwany na drodze metod syntetycznych. Obecnie brakuje na rynku niebieskiego naturalnego odpowiednika, który odpowiadałby za zabarwienie w tym kolorze. Niebieskie pigmenty muszą posiadać wiele cech chemicznych, w tym koniugację wiązania pi, pierścienie aromatyczne, heteroatomy i grupy heteroatomowe oraz ładunki jonowe, aby absorbować światło czerwone o niskiej energii.

Na chwilę obecną trwają badania nad poszukiwaniem naturalnego odpowiednika błękitu brylantowego FCF. Wydaje się, że dobrymi kandydatami do dalszych badań są pochodne antocyjanów i trichotominy.

Efekty uboczne

Błękit brylantowy FCF może wywoływać astmę, pokrzywkę, katar sienny oraz reakcje alergiczne. Może również przyczyniać się do nasilenia objawów nietolerancji salicylanów (np. aspiryny). Błękit brylantowy FCF ma związek z podrażnieniami skóry. Kobiety w ciąży nie powinny stosować produktów z tą substancją w składzie. Ponadto w sytuacji, kiedy pojawi się podrażnienie na skórze, należy zaprzestać stosowania takich produktów.

Wpływ błękitu brylantowego na środowisko naturalne

Błękit brylantowy FCF jest substancją ogólnie uznaną za bezpieczną i wykazuje niski poziom toksyczności. Jaskrawoniebieski FCF ma jednak różny wpływ na niektóre gleby. Brylantowoniebieski FCF jest przyciągany i sorbowany przez kwaśne gleby ze względu na jego duży rozmiar i ładunek jonowy. Skład gleby i prędkość przepływu wpływają również na poziom absorpcji błękitu brylantowego FCF. Producenci powinni zwracać na to uwagę, tworząc kosmetyki.